filmstillgalore P-S

De occulte gothic thriller THE PALE BLUE EYE speelt zich af in 1830 op West Point, de Amerikaanse militaire academie. Er heeft een bizarre moord plaatsgevonden en de verlopen detective Landor (Christian Bale) wordt door de leiding ingehuurd om het op te lossen. Hij krijgt hulp van cadet Edgar Allen Poe (Harry Melling), een fictieve versie van de schrijver. Met een verdere cast van Tobey Jones, Gillian Anderson, Timothy Spall, Charlotte Gainsbourg, Lucy Boynton en Robert Duvall denk je: niets kan misgaan, maar dan heb je het mis: het tempo is te laag, er is hoegenaamd geen spanningsopbouw en hoewel het archaïsche taalgebruik valt te verdedigen maak je mij niet wijs dat zo tussen cadetten onderling gesproken werd. Wat de film helemaal nekt is het acteerwerk: dat is stijf en tegelijk overdreven, alsof het nooit de intentie was een serieuze film te maken. Ik moest denken aan THE FEARLESS VAMPIRE KILLERS OR: PARDON ME, BUT YOUR TEETH ARE IN MY NECK , maar wel zonder humor. Maar dan, na anderhalf uur, als het verhaal ogenschijnlijk afgelopen is, krijgen we een soort coda van een half uur waarin wel normaal geacteerd wordt en wel ruimte geboden wordt aan emoties. Het kan de film echter niet redden.

Samira Makhmalbaf debuteerde met haar alom bejubelde film SIB (DE APPEL) toen ze 17 was en maakte enkele jaren later de film PANJ E ASR (OM 5 UUR IN DE MIDDAG) waarin Nogreh de eerste vrouwelijke president van Afghanistan wil worden. Deze film werd vertoond bij de presentatie van de eerste uitgave van VVV, Venloos Voorname Vrouwen. Mariet Verberkt, de drijvende kracht achter VVV, wilde de film van Nouschka van Brakel over Aletta Jacobs, maar daar bestond geen toonbare kopie meer van, dus stelde ik deze voor. Ik had een beetje overredingskracht nodig maar het lukte. De film was een gigantisch succes bij het publiek. En terecht.

Samira is de dochter van gerennomeerd filmmaker Mohsen Makhmalbaf en grote zus van Hana (allebei ook vertegenwoordigd in deze filmstillgalore).

Een van mijn vroegste bioscoopervaringen is PAPILLON, met Steve McQueen en Dustin Hoffman. Gisteren zag ik hem op tv, voor het eerst dus in precies 50 jaar (en, nee, de remake heb ik nooit gezien). Toen dacht ik “dat deden ze vroeger, heel lang geleden, gevangenen zo onmenselijk behandelen, nu zijn we beschaafd”, nu denk ik “wat is het nog maar kort geleden dat zogenaamde beschaafde landen als Frankrijk zo wreed met hun gevangenen omgingen”, en weet ik dat er nog veel zogenaamde beschaafde landen zijn waar zulke inhumane straffen worden uitgedeeld. Wat ik me behalve de bril van Hoffman nog vooral herinnerde was de periode in eenzame opsluiting, de sprong van de klif op het einde, en de dieren. Die hagedis op de muur in het overzichtsshot als de gevangenen aangekomen zijn en zich verzamelen op de binnenplaats, de omvallende tapir, het gevecht met de krokodil, de duizendpoot die in tweeën gehakt wordt, de jacht op de kakkerlakken, de vlinderjacht. Wat ik me verbazingwekkend genoeg totaal niet herinnerde was zijn verblijf in het indianendorp. Ik was dertien en bijzonder geïnteresseerd in meisjes dus waarom dat deel me niet is bijgebleven is een groot raadsel. PAPILLON is ook na al die jaren nog een prima avonturenfilm die absoluut niet gedateerd overkomt, dus waarom die remake is gemaakt is een nog groter raadsel dan dat ik me dat supermooie halfnaakte meisje (Ratna Assan) in het indianendorp niet herinnerde.

PARADOX is het regiedebuut van actrice Daryl Hannah, een stonede surrealistische science fiction western waarin de mannen gescheiden leven van de vrouwen en in de bergen naar het verloren verleden zoeken (telefoons, toetsenborden, wekkers) en banken beroven. De film heeft een sterk ecologische boodschap, waarin meermaals wordt opgeroepen plantenzaden te beschermen en uit te delen. De hoofd-rollen worden vertolkt door (Hannah's partner) Neil Young en zijn band Promise Of The Real, met daarin twee zoons van Willie Nelson, die zelf ook een rolletje op zich neemt. De zeer nadrukkelijk aanwezige soundtrack is van Neil Young en een beetje Willie Nelson, met als hoogtepunt een ellenlange instrumentale jam met drie elektrische gitaren op Cowgirl In The Sand. Als je niet van Neil Young houdt moet je niet kijken. Als je een coherent verteld verhaal wil, kun je de film ook beter aan je voorbij laten gaan. Ik heb me echter prima vermaakt.

Ergens halverwege LES PASSAGERS DE LA NUIT (2022) is Talulah (Noée Abita) bedroefd omdat ze hoort dat actrice Pascale Ogier niet meer leeft. Zo jong, zo getalenteerd en zo mooi en dan aan een hartaanval sterven. Ik herinner me hoe groot voor mij de schok was indertijd, 1985. Net als Talulah in de film had ik net LES NUITS DE LA PLEINE LUNE van Éric Rohmer gezien, met Ogier in de hoofdrol, en was wel een beetje verliefd op haar geworden. LES PASSAGERS DE LA NUIT doet zeker in de eerste helft inderdaad erg denken aan een Rohmer film en het verhaal speelt zich in die tijd af. Elisabeth (Charlotte Gainsbourg) is een pas gescheiden moeder van twee pubers, die lijdt aan slapeloosheid. 's Nachts luistert ze vaak naar een radioprogramma waarin Vanda (Emmanuelle Béart) met mensen die bellen praat. Ze besluit er te solliciteren en wordt aangenomen. Daar komt ze Talulah tegen, een jonge vrouw, een straatkatje, een vogeltje met een gebroken vleugel. Ze neemt haar mee naar huis, waar ze een vriendschap ontwikkelt met de activistische dochter en de stuurloze zoon, die (uiteraard) verliefd op haar wordt. Een kleine hartverwarmende film over gewone mensen met gewone problemen en een groot hart. Gainsbourg is briljant, tegelijkertijd kwetsbaar en sterk, tobbend en met oog voor en liefde voor de ander. Een pareltje.

Net als Darryl Hannah (PARADOX, zie hierboven) debuteerde actrice Rebecca Hall onlangs als regisseur, met de film PASSING. Passing betekent dat je je als iemand uit een minder-heid voordoet als behorend tot de meerderheid. Veinzen wordt het in de film genoemd. Hall heeft er zelf ervaring mee, want als vrouw met Afro-Amerikaanse roots heeft ze zich altijd gepresenteerd als witte actrice. Dat gebeurt in de film ook, die zich afspeelt in Manhattan in de jaren 20. Daartoe in staat vanwege haar lichte huidskleur gaat een doktersvrouw (een geweldige, ingetogen Tessa Thompson) vanuit Harlem zuidwaarts om een dagje te genieten van het witte leven. Daar ontmoet ze een oude vriendin (de vol cynisch vuur spelende Ruth Negga), die door het leven gaat als witte vrouw en zelfs met een rijke witte man getrouwd is, een uitgesproken racist die geen idee heeft dat zijn vrouw zwart is. De twee vrouwen raken weer bevriend en de vriendin begint intens terug te verlangen naar haar oude leven, mede door het bezoeken van door de doktersvrouw georganiseerde culturele avonden. Een in prachtig zwart-wit en op Academy formaat opgenomen film die op momenten dromerig en verstild is maar raciale kwesties niet uit de weg gaat, integendeel, de film gaat erover. Enerzijds door het vieren van de culturele erfenis middels die culturele avonden, anderzijds door het opkomende verzet tegen de segregatie, verpersoonlijkt door de dokter, en meer dan alles door te laten zien hoe pervers en totale onzin de verdeling in “rassen” is.

Ik had jaren geleden al een poging ondernomen om deze film te kijken maar was toen halverwege walgend afgehaakt. Ik was echter benieuwd hoe het zou aflopen, en of het allemaal nog goed ging komen met de gevangen genomen hoofdpersoon. Nee, serieus, elk jaar haal ik tijdens de Goede Week deze film uit de kast maar nooit schuif ik het schijfje in de dvd-la. Er gewoon geen zin in. Gisteren lukte het me eindelijk om THE PASSION OF THE CHRIST van Mel Gibson helemaal te zien. Ik blijf echter bij mijn oordeel dat wat de kijker hier voorge-schoteld krijgt sado-masochistische geweldsporno is waar niks spiritueels aan te ontdekken valt. Zelfs via de korte terugblikken, nu niet in vuilbruin of grijsblauw geschoten maar in warme belichting, zoals een quote uit de Bergrede of het laatste avondmaal, word je niet in een contemplatieve stemming gebracht. Pas na de zin “Het is volbracht” ontstijgt de film het oud-testamentische paradigma en ga je als kijker iets anders voelen dan weerzin. Je kunt stellen dat het christendom een perversie is van de boodschap van Jezus, deze film is een perversie van de christelijke boodschap.

Soms word je vanaf het begin van een film zo geraakt dat je eigenlijk niet verder wil kijken, bang dat dit niveau niet volgehouden wordt. Dit niveau wordt bij PAST LIVES van Celine Song inderdaad niet constant gehaald en dat is misschien maar goed ook, want dat zou je als kijker volledig slopen. Dat begin, de scènes in Korea, over de 12-jarige Na Young en Hae Sung die hun eerste kalverliefde beleven, is volmaakte cinema en raakt je diep in het hart. Maar dan emigreert het meisje naar Canada en hebben ze pas 12 jaar later weer contact, via videobellen. Het meisje heet inmiddels Nora en woont in New York. Hun hernieuwde vriendschap bloeit weer op, totdat Nora het contact verbreekt omdat ze zich wil richten op haar echte leven, het hier en nu, als aankomend toneelschrijfster in Amerika. Opnieuw 12 jaar later neemt Hae Sung weer contact op en zegt dat hij naar New York komt om haar te zien. Zij is inmiddels al jaren getrouwd met een zachtaardige, empathische maar ten diepste onzekere man. Wat zich dan ontvouwt is te mooi voor woorden. Het is ongemakkelijk, het is diep menselijk, het is hartverwarmend en tegelijkertijd hartverscheurend, maar het blijft klein en bescheiden en nuchter, sentiment krijgt geen enkele kans. Wel diepe gevoelens, bij de personages en bij de kijker. En Greta Lee, die me al was opgevallen in de netflixserie Russian Doll, wat een actrice! Deze kleine, poëtische film kon zoals verwacht bij de Oscars niet opboksen tegen zo’n groots opgezette film als OPPENHEIMER, maar Greta Lee had toch op zijn minst genomineerd moeten worden.

Een manische vrouw spelen, laat dat maar aan Valéria Bruni Tedeschi over, dat doet ze al dertig jaar en niemand kan dat overtuigender en geloofwaardiger dan zij. In LA PAZZA GIOIA ontsnapt ze samen met de depressieve Micaela Ramazzotti uit de inrichting. Een zeer vermoeiende roadmovie volgt. Vermoeiend ook voor de kijker want ook in de voortdurende nabijheid verkeren van een manisch iemand op een scherm vreet je helemaal leeg. Maar het blijkt Ramazzotti juist energie te geven. Toch blijft er sympathie bij de personages, mede dankzij de werkelijk fenomenale actrices die er mensen van vlees en bloed van maken. Na bijna twee uur gekte en chaos eindigt de film in een van elk drama ontdane speelse scène wanneer Ramazzotti eindelijk haar zoontje ontmoet en dan breekt je hart. Oftewel, hoe je met een, technisch gezien, anticlimax een emotionele catharsis bewerkstelligt.

Ik kwam de film PERCY op netflix tegen. Het enige dat ik van die film wist was dat Ray Davies er de muziek voor had geschreven, die uitgevoerd werd door The Kinks (muv de orkestrale passages). Kijken dus. Bekende namen die meedoen zijn Denholm Elliott, Britt Ekland en Elke Sommer. De film blijkt een sekskomedie te zijn over een man die door een ongeluk zijn penis is kwijtgeraakt en een nieuwe heeft gekregen. Nou ja, tweedehands eigenlijk, dus de man gaat adhv een lijst overleden mannen de weduwen na om te ontdekken aan wie zijn edel deel eerder heeft toebehoord. Dat blijkt een ware vrouwen-verslinder te zijn geweest en hij voelt zich aan zijn nieuw lid verplicht diens levensstijl over te nemen. Als ik gewoon de Kinks-lp met de soundtrack had opgezet had ik in elk geval drie kwartier langer van het leven kunnen genieten. De film is plat, onleuk en is meer verwant aan On The Buses dan aan Monty Python, terwijl Michael Palin en Terry Jones toch het scenario hebben (mee)geschreven. Bovendien is de film gezien het onderwerp en het tijdsgewricht (1971) vreselijk preuts. Geen bloot te bekennen. Ik ken Ray Davies als een scherp observator van de Engelse zeden en een intelligent tekstschrijver, dus waarom hij zijn medewerking aan de film heeft verleend is me een raadsel.

Toen ik een paar dagen geleden SHADOWS (1959) van John Cassavetes (zie aldaar) zag moest ik denken aan een Amerikaans debuut van twintig jaar later, PERMANENT VACATION (1980) van Jim Jarmusch, en ik zag veel overeenkomsten, maar ook grote verschillen. Hoog tijd dus om die film in de dvd-la te schuiven. Beide regisseurs zijn boegbeelden van de Amerikaanse onafhankelijke cinema en zeer invloedrijk op wat erna komt (Cassavetes wat meer dan Jarmusch), en beiden lopen vooruit op de tijdgeest: Cassavetes bijvoorbeeld omdat hij racisme aan de kaak stelde toen niemand dat nog deed. Terwijl Cassavetes een vitale wereld laat zien waar de personages voortdurend in interactie met elkaar zijn en een doel hebben in het leven, toont Jarmusch ons een wereld in verval, de lower east side van Manhattan, die bijna apocalyptisch aandoet. Het hoofdpersonage Allie (Chris Parker) dwaalt dag en nacht door de straten, vaak verlaten, tussen afbraakgebouwen en ruïnes, en heeft er verscheidene vluchtige en vaak bizarre ontmoetingen met outcasts, onder wie een straatsaxofonist (John Lurie). Hij is alleen, al heeft hij een vriendin, en heeft geen doel. Hij noemt zichzelf een toerist op permanente vakantie. Hoewel er niet al te best geacteerd wordt (maar wel fantastisch gedanst door Parker) maakt de film grote indruk en geeft de malaise van de nieuwe jonge generatie, later met recht de verloren generatie genoemd, nauwkeurig weer. Ik weet dat, ik was er 1 van, en de film blies mij indertijd van de stoel. Nog een overeenkomst tussen beide films: ze hebben allebei een ijzersterke soundtrack, bij PERMANENT VACATION een gamelanachtige compositie van Jarmusch zelf, soms gelardeerd met de altsax van Lurie.

Ik heb LE PETIT CRIMINEL van Jacques Doillon voor het eerst gezien in de tijd dat hij uitkwam, begin jaren 90. Dat is 30 jaar geleden, dus nu ik de kans heb hem weer eens te zien grijp ik hem met beide handen aan. Marc is een stuurse impulsieve puber die bij zijn alcoholistische moeder woont. Hij is recalcitrant, pleegt kleine diefstallen en spijbelt van school. Dan komt hij erachter dat hij een oudere zus heeft. Hij gaat op zoek naar haar. Met het pistool dat hij van zijn stiefvader gejat heeft en met reisgeld buitgemaakt bij de beroving van een drogist. Een agent (Richard Anconina) heeft hem door maar Marc weet de agent te dwingen samen op zoek te gaan naar de zus. Want Marc is geen crimineel, wil helemaal geen crimineel zijn, maar is wanhopig op zoek naar genegenheid en wil serieus genomen worden, waarbij hij stommiteiten begaat zoals het schieten op een agent, die zich, zoals de zus later opmerkt, meer als een sociaal werker gedraagt dan als politieagent. Met zijn drieën proberen ze voornamelijk rondrijdend in de auto een uitweg uit de situatie te vinden, waarbij de agent zijn eer kan behouden, Marc ermee weg komt en zus Nathalie haar pas ontdekte broer kan geven wat hij nodig heeft.

Als Jacques Doillon iets is dan is het een excellente regisseur van kinderen. Denk aan LE JEUNE WERTHER, PETITS FRÈRES en PONETTE. Ook met zijn eigen dochter Lou (die sprekend op haar moeder Jane Birkin lijkt) heeft hij films gemaakt. Ook in deze film valt het volstrekt naturelle acteren op van de debuterende jongelingen Gérard Thomassin en Clotilde Courau wat maakt dat je hen ondanks hun wispelturige en soms onmogelijke gedrag in je hart sluit.

Toen ik in 2008 LA NAISSANCE DES PIEUVRES (zie hier) gezien had schreef ik: Als dit een debuut is kunnen we nog heel veel verwachten van regisseur Céline Sciamma. Iederen die PORTRAIT DE LA JEUNE FILLE EN FEU (zie een paar lemma's hieronder) gezien heeft weet dat ze die verwachting waarmaakt. Nu is er PETITE MAMAN, over Marion (Nina Meurisse) wier moeder gestorven is en die met man en Nelly, dochter van 8, het oude ouderlijke huis gaat leegmaken. Ze kan het niet aan en gaat weg, laat man en dochter achter. Nelly (Joséphine Sanz) struint wat door het bos achter het huis en ontmoet een meisje dat sprekend op haar lijkt en Marion heet (Gabrielle Sanz). Zonder dat er verder concrete aanwijzingen gegeven worden weten we meteen dat het haar eigen moeder is, op dezelfde leeftijd als Nelly en onder soortgelijke omstandigheden. Ze worden meteen beste vriendinnen en zo probeert Nelly de dood van haar zo geliefde oma (die ze nu leert kennen als de moeder van Marion) en het verdriet van haar moeder te verwerken. Nelly weet dat Marion haar moeder is en vertelt het haar. Marion accepteert het als een gegeven. En, nee, het is geen fantasie want ook de vader ziet Marion. Nelly vraagt Marion: “Ben ik gewild?” Marion antwoordt: “Ik denk nu al aan je.” Is het misschien niet alleen Nelly’s rouwproces? Is het misschien tegelijk ook het rouwproces van de moeder waar we getuige van zijn? De laatste scène, waarin Nelly haar moeder weer ziet, lijkt in die richting te wijzen. Via bijna terloopse handelingen en gesprekjes, liefdevol observerend, weet Sciamma ons maximaal te ontroeren en levert opnieuw een poëtisch pareltje af.

PETITE SOLANGE gaat over de dertienjarige Solange. Ze leeft in Nantes, samen met haar oudere broer, haar vader, die in een muziekinstrumentenwinkel werkt, en haar moeder, die toneelactrice is. Ze is intelligent en haar grote heldin is Greta Thunberg. In het begin wordt ze door haar vader geïntroduceerd als levendig en vrolijk, een beetje te, zelfs. Dan merkt ze dat de verstandhouding tussen haar ouders slechter en slechter wordt, iets wat ze tot dan toe niet voor mogelijk gehouden had. Ze worstelt ermee, weet niet hoe ermee om te gaan, en het beïnvloedt haar schoolprestaties, haar omgang met anderen en haar stemming. Dan is ze helemaal niet meer levendig en vrolijk, maar onzeker en teruggetrokken. De film is heel klein gehouden, vermijdt melodrama, gaat echt drama al helemaal uit de weg en concentreert zich helemaal op Solange, subliem vertolkt door Jade Springer. Een film als het echte leven, waarin ieder van ons die ooit dertien is geweest zich kan herkennen, ook als je ouders niet gescheiden zijn.

Hoewel de titel doet vermoeden dat het om een film in de geest van THE MAN WHO SOLD THE WORLD gaat is niets minder waar. LA PETITE VENDEUSE DE SOLEIL van Djibril Diop Mambéty uit 1998 is een Senegalese film over een gehandicapt meisje dat de krant genaamd Le Soleil verkoopt. Hartverwarmend. Alle spelers zijn straatkinderen in Dakar. Onwillekeurig ga je je toch afvragen hoe het nu met titelrolspeelster Lissa Balera gaat. Ik vond recente foto's van haar en het gaat zo te zien goed met haar, hoewel ze nog steeds op krukken loopt.

Een paar jaar nadat een hautaine vrouw uit de hogere klasse (Katherine Hepburn) haar eveneens welgestelde echtgenoot (Cary Grant) uit huis heeft gegooid gaat ze trouwen met een arbeider die zich heeft opgewerkt tot fabrieksdirecteur (John Howard, eigenlijk vanaf het begin al kansloos). De ex weet middels een trucje zichzelf en een reporter (James Stewart) en fotografe (Ruth Hussey) de dag voor het huwelijk het huis binnen te loodsen. THE PHILADELPHIA STORY (1940) van George Cukor, destijds in Nederland uitgebracht als DE BRONZEN GODIN, is een screwball van het allerhoogste niveau. Een spervuur aan nooit stoppende dialogen vol pit, venijn, sarcasme. Later in de film wordt iets gas teruggenomen en wordt de personages meer diepgang gegeven. Met name Hepburn wordt gedwongen zichzelf onder de loep te nemen. Ruth Hussey en Virginia Weidler (als Hepburns jonge zusje) excelleren met hun vaak pijnlijke, de spijker op de kop slaande observaties, maar James Stewart steelt de show als de reporter tegen wil en dank, die eigenlijk een schrijver wil zijn van poëtische korte verhalen, en zich ontpopt als derde mededinger naar Hepburns hand. Hij kreeg er dan ook een Oscar voor (net als Donald Ogden Stewart voor het scenario).

PIERROT LE FOU uit 1965 van Jean-Luc Godard, met Jean-Paul Belmondo en de onlangs overleden Anna Karina, staat ex aequo op 11 in mijn lijst met beste films. Misdaadfilm, existentieel drama, analyse van de mislukking van zijn eigen huwelijk met Anna Karina, en komedie in 1, volgens de toen nog net niet onnavolgbare logica van de grootmeester.

De filmstill van vandaag komt uit LA PISCINE uit 1969 van Jacques Deray en met Romy Schneider, Alain Delon, Maurice Ronet en Jane Birkin. Voormalig geliefden Romy en Alain spatten van het scherm, de on screen chemie is er nog steeds in dit zwoel zomers drama. Romy is mooier en sensueler dan ooit en dat draagt in hoge mate bij aan mijn waardering van de film.

In PLAYTIME verbaast Jacques Tati’s alter ego Monsieur Hulot zich anno 1967 over de moderniteit, die in onze ogen natuurlijk compleet achterhaald en hopeloos ouderwets is. Dat neemt niet weg dat de film nog steeds een genot is om naar te kijken en extreem grappig. De film staat bol van de grappen: situationeel, absurd, visueel, auditief, slapstick, repetitief. Ook lopen er een paar nep-Hulots rond die voor de nodige verwarring zorgen. Er gebeurt zo veel tegelijkertijd in beeld en het leukste vindt misschien wel plaats ergens in de marge van het beeld op de achtergrond, dat je niet weet waar je moet kijken. Chaos alom. Tel daarbij op Hulots gestuntel en zijn onhandige en unieke motoriek en je hebt een van de leukste komedies aller tijden, die wel misschien net iets te lang duurt.

Ik heb genoeg filmkijkervaring om bij de voice over aan het begin van THE POISON ROSE meteen te weten dat dit een ondermaatse poging wordt om een film noir te maken in de geest van Raymond Chandler, maar goed, het genre en de cast doen me besluiten om verder te kijken. Het is zo’n film waarbij je voortdurend het idee hebt dat je hem al gezien hebt en toen ook al teleurgesteld was. John Travolta laat eens te meer zien dat hij helemaal niet zo’n goede acteur is, Morgan Freeman speelt op de automatische piloot, alleen aan Peter Stormare en vooral Brendan Fraser is enig acteerplezier te beleven. En dan Famke Janssen. Ik zag haar altijd graag spelen, maar tegen-woordig ziet ze er uit alsof ze direct uit een 3D-printer komt en dat doet pijn.

De herinnering eraan is belangrijker dan de ervaring zelf. Deze observatie deed ik heel lang geleden en kwam ik eergisteren weer tegen. Nu voeg ik eraan toe: maar zonder de oorspronkelijke ervaring geen herinnering, dan wordt het fantasie. (Nee, dat is niet de kern van mijn schrijverschap, deze is altijd een combinatie van die twee elementen.) Frappant dat ik gisteren PORTRAIT DE LA JEUNE FILLE EN FEU van Céline Sciamma zag. In deze film wordt met een soortgelijke opmerking verwezen naar de mythe van Orpheus en Eurydikè, omdat Orpheus toen hij omkeek niet dacht als minnaar maar als dichter. De hele film is in wezen een verbeelding ervan. Dat wordt op zeer ingetogen wijze gedaan, afwisselend stug en intiem, met gevoel voor de kleinste details en met zeer precies acteerwerk. Een film waarin alles klopt, niet op een klinische wijze, integendeel: de hele film is gevoel, zonder ook maar een moment van sentimentaliteit. Met Noémie Merlant, Adèle Haenel en Luàna Bajrami en een gastrol voor Valeria Golino.

Wie Steven Spielberg, Meryl Streep en Tom Hanks zegt, zegt degelijk vakmanschap en onberispelijke kwaliteit. Maar van enige opwinding tijdens het kijken naar THE POST is geen sprake. Het verhaal is vergelijkbaar met ALL THE PRESIDENT’S MEN en gaat er chronologisch gezien meteen aan vooraf, waarbij de laatste scène als bruggetje dienst doet. Het komt mij allemaal nogal plichtmatig over. Het belangwekkende onderwerp had een enthousiastere verfilming verdiend.

Het familiegraf in haar geboortestad is vernield en daarom moet Cheryl (Clotilde Coutau, die ik eerder deze week nog in haar debuut LE PETIT CRIMINEL zag) erheen om wat zaakjes te regelen. Ze neemt haar vriend Gabriel (Jean-Pierre Darroussin), een wat groezelige amateur privédetective bijgenaamd Le Poulpe (de octopus), mee. De grafschenners leggen 1 voor 1 het loodje, voordat ze aan de tand gevoeld kunnen worden. Er blijkt een smerig zaakje gaande te zijn, waarbij een plaatselijke extreemrechtse politica, een succesvol zakenman en een schip dat voor mensenhandel gebruikt wordt, betrokken zijn. LE POULPE is een nogal rommelig verteld misdaadverhaal waarbij grof geweld niet geschuwd wordt, dat geforceerd komisch wil zijn en waaraan bizarre personages en situaties toegevoegd zijn om maar hip over te komen. Doet met andere woorden zijn best om cult te zijn (terwijl 'cult' nooit een vooropgezette bedoeling is maar een onvoorzien en toevallig gevolg, dus 'camp' zou hier beter op zijn plaats zijn). Vooral de moeite waard als je Coutau graag in haar blootje ziet. Of voor de muziek, want met een soundtrack van Alexander Balanescu en liedjes van oa Massive Attack, Pixies, Nick Cave.

Ik zag THE POWER OF THE DOG van Jane Campion al een hele tijd geleden en vond niks om over de film te schrijven. Nu de film twaalf Oscarnominaties heeft gekregen moet ik er misschien toch een paar woorden aan wijden. Laat ik vooropstellen dat de film goed gemaakt is, dat er uitstekend geacteerd wordt en dat de film tot in de kleinste details klopt. Maar het deed me niets. Ik zat erbij en keek ernaar. Nu is Campion al vaker verweten te afstandelijk te filmen, een kritiek die ze zich blijkbaar aantrok want als reactie maakte ze het broeierig-sensuele IN THE CUT. Het werd haar enige mislukking. Ik heb daarentegen altijd van haar films gehouden en zag de afstande-lijkheid als slechts een stijlmiddel met barstjes die als je ze vond een ingang bleken tot diepte. Dat werd letterlijk zo verbeeld op het affiche van PORTRAIT OF A LADY. Die barstjes zitten absoluut ook in deze film, alleen voel ik me niet uitgedaagd ze op te zoeken en me er een weg doorheen te wurmen. Dat kan te maken hebben met Benedict Cumberbatch, die te perfect is, zelfs in zijn imperfectie, zoals ik dat ook ervaar bij bijvoorbeeld Daniel Day Lewis. Ik vond het personage van Kirsten Dunst veel boeiender. Ik vond het acteerwerk van Kirsten Dunst veel boeiender.

De enige reden om naar de Spaanse film EL PRACTICANTE, deze week op netflix uitgebracht, te kijken is hoofdrolspeelster Déborah François. De film zelf is weliswaar strak verteld en je verveelt je geen moment, ook al omdat je je in het begin afvraagt waarom dat aardige meisje toch bij die nare ambulancemedewerker blijft, of hoe de man opeens aan een contact komt dat sterk doet denken aan Harvey Keitels rollen als Cleaner in PULP FICTION en POINT OF NO RETURN, maar er zit geen aanvaardbare psychologie achter. Die laatste blik van Déborah François, daar doe je het dan voor. Waard om er een hele matige film aan te laten voorafgaan? Misschien wel. Die blik zit trouwens ook in LA TOURNEUSE DE PAGES en dat is wel een erg goede film. Desolé, Déborah.

In PREMIER VOYAGE uit 1980 gaat de moeder van de zestienjarige Marie en haar vijfjarige broertje Vincent dood. Omdat een tante hen uit elkaar wil halen vluchten ze nog voor de begrafenis en trekken dwars door Frankrijk, op weg naar Antibes, waar hun vader woont. Op een gegeven moment krijgen ze een lift van een nare man die probeert Marie te verkrachten. Ze slaat hem van zich af en ze vluchten. Omdat de nare man weet waar ze heen gaan achtervolgt hij hen, en dat drijft de “plot” verder voort. Zoals wel vaker bij de films van regisseur Nadine Trintignant is het nogal een familie-aangelegenheid (zie ook DÉFENSE DE SAVOIR op deze site). Daar is niks op tegen, het geeft de film en de verhoudingen een vanzelf-sprekendheid die de film zijn charme geeft. De stuurse, eigenzinnige en ook zorgzame Marie wordt fantastisch gespeeld door Nadine’s dochter Marie Trintigant en de argeloze, speelse Vincent door Maries echte broertje Vincent. De keuze van het verhaal geeft me echter een vreemd gevoel. Hoewel ze het niet alleen deed schreef Nadine, de regisseur en echte moeder, wel mee aan het scenario. Wat voor een rare Freudiaanse gedachtekronkel speelt hier een rol? Niettemin, vooral door de twee kinderen (de rest van de cast is hopeloos cliché) en het landschap de moeite van het kijken waard. En iedere keer als ik een film met Marie Trintignant zie vervloek ik de klootzak die haar heeft vermoord. Inmiddels heeft Nadine de docu over Marie voltooid: Tes Rêves Brisés. Hopelijk snel ergens te zien.

Een fotograaf die zojuist compromitterende foto’s heeft genomen ontmoet in de trein een filmjournalist. Bij hen in de coupé voegt zich een aantrekkelijke jonge vrouw. De journalist gaat met de vrouw mee, de fotograaf wordt op de wc van het station vermoord. Langzaam wordt duidelijk dat die vrouw niet toevallig in die coupé is gaan zitten. PREUVE D’AMOUR is een film die op alle fronten de plank totaal mis slaat, en op momenten dat de plank per ongeluk wel wordt geraakt weet de spijker niet door het hout te dringen. Niet omdat het hout zo hard is maar omdat de spijker de substantie heeft aangenomen van de vindplaats: laag water. Een film om als het maar even kan te mijden.

In PROJECTION PRIVÉE uit 1973 heeft filmregisseur Denis (Jean-Luc Bideau) een scenario geschreven dat handelt over zijn vrouw Marthe (Françoise Fabian), die toen ze ontdekte dat hij haar wilde verlaten voor Camille (Bulle Ogier) zelfmoord pleegde. Nu is hij getrouwd met Camille en staat op het punt het scenario te verfilmen met in de hoofdrol een bekende ster (opnieuw Fabian). Voor de rol van Camille, in de film Hélène geheten, kiest hij Kate (Jane Birkin), een vriendin van Camille. Hij vertelt hun echter niet dat het autobiografisch is. Huidige werkelijkheid en filmwerkelijkheid beginnen elkaar wederzijds te beïnvloeden en zelfs aan de historische werkelijkheid is en wordt gesleuteld. Met deze werkelijk sublieme cast wordt een film neergezet die een ware traktatie is, met muziek van Serge Gainsbourg en een liedje gezongen door Françoise Hardy. Het scenario had door mij geschreven kunnen zijn (serieus).

Hoe is het mogelijk dat elke dag opnieuw vrouwen verkracht worden en de mannen er zo vaak zo gemakkelijk mee wegkomen? PROMISING YOUNG WOMAN gaat alle argumenten een voor een af wanneer drop out studente (Carey Mulligan) degenen die betrokken waren bij de verkrachting van haar boezemvriendin en het onderzoek ernaar zeven jaar eerder, ermee confronteert. Aan de basis staat natuurlijk misogynie, zowel in de ideologische vorm als in de dagelijkse, banale realiteit. Verder heb je het maatschappelijke rechtssysteem, het sociale narratief, de wegkijkers, de meelopers, de ontkenners, de bagatelliseerders. Je moet, zo stelt de film, jezelf opofferen om gerechtigheid te krijgen. Of is het ultieme wraak? Hoewel niet altijd evenwichtig of logisch in de opbouw, nu eens een wraakfilm, even later een thriller, dan een sardonische komedie, niets beter dan een musicalscène inlassen om prille verliefdheid te illustreren, en vervolgens een niets en niemand ontziende analyse van hoe alles nu eenmaal werkt (tenzij je er wat aan doet), dwingt de film je wel om niet alleen de mechanismes achter eenieders gedrag maar ook jezelf onder de loep te nemen. Mulligan is als altijd uitstekend maar, op Alison Brie en Laverne Cox na, de cast om haar heen niet altijd even overtuigend.

PUCCINI is een onconventionele biopic uit 1984 over de Italiaanse componist maar dat weet je al als je de regisseur kent. Tony Palmer is een Britse regisseur die vrijwel uitsluitend films en docu’s over muziek maakt. Beatles, Fairport Convention, Stravinsky, Mozart. Zijn bekendste film is het Zappa-vehikel 200 MOTELS. Bij PUCCINI concentreert hij zich op een bepaalde periode in de nadagen van de componist. Zijn grote werken zijn dan al geschreven. Giacomo Puccini is een bon vivant en een charmeur en een rokkenjager en componeert alleen als hij krap bij kas zit. Zijn vrouw beschuldigt hem ervan een verhouding te hebben met hun dienstmeisje. Dat klopt niet maar de schande en schaamte in dat kleine Italiaanse dorpje waar iedereen familie van elkaar is is zo groot dat het dienstmeisje zelfmoord pleegt. De film probeert verbanden te leggen tussen dit schandaal en zijn laatste opera Turandot. Palmer wisselt scènes uit Puccini’s leven af met repetities van een door Palmer zelf geregisseerde hedendaagse uitvoering van Turandot, waarbij met name naast de muziek ook de ontwikkeling van het decor bijzondere aandacht krijgt. De “historische” scènes zijn nu eens impressionistisch, dan weer realistisch, of vol-op-het-orgel dramatisch en worden voorzien van commentaar door oude notabelen uit het dorp als ware het een Grieks koor. Het is een dappere poging om via verschillende invalshoeken te werk te gaan en te ontsnappen aan een recht-toe-recht-aan vertelling maar dat is niet gelukt omdat de film nooit een eenheid wordt en te fragmentarisch blijft. Dat de film voor tv gemaakt is en niet op 35mm maar op video is opgenomen met een bedroevende beeldkwaliteit tot gevolg helpt ook niet. Pas op het laatst in de monoloog van Puccini’s vrouw Elvira vallen de stukken op hun plek en weet de film te raken.

LA PUNITION is een film die alleen in de jaren zeventig gemaakt kon worden. Zowel experimenteren als een arthouse benadering toepassen, pretenderen iets te vertellen te hebben, om niet meer dan een sexploitatiefilm te maken. Misogynie, sado-masochisme, geweld en seks, kritiek op de onderdanige rol van de vrouw en objectivering van de vrouw, allemaal tegelijkertijd. De dure prostitué Britt (Karin Schubert) wordt gestraft door haar pooier omdat ze niet gehoorzaam genoeg is. In een gigantische villa wordt ze naakt opgesloten in een grote kamer met niks behalve een spiraalbed zonder matras en een kast vol sm-spul, om daar het meer perverse deel van de clientèle te bedienen. De film begint met de moord op de pooier tijdens een decadent feest en daarna slaat Britt samen met de pooiers protegé, die een soort liefdevolle maar ook laffe verstandhouding met haar heeft opgebouwd, op de vlucht. In flash backs zien we wat gebeurd is, terwijl de moeder van de pooier een moordenaar op hen afstuurt. Het is een nogal onaangename film om naar te kijken. Is er een moraal? Ja, we verlangen er allemaal naar om gestraft te worden (zegt Britt zelf tegen het einde van de film). Met het kijken naar deze film heb ik hier mijn bijdrage aan geleverd.

Om aan het quotum te voldoen heeft Netflix enorme pakketten oude Europese films opgekocht en op hun platform gegooid. Daar zit heel veel bagger tussen, maar ook interessant werk, vergeten regisseurs als Alain Jessua die best de moeite waard zijn, en absolute meester-werken als LES CHOSES DE LA VIE. En nu we het toch over Romy Schneider hebben, ik vond ook een van de weinige films die ik nog niet van haar gezien had, namelijk QUI? (in het Engels uitgebracht als THE SENSUOUS ASSASSIN), met Maurice Ronet, twee jaar eerder haar tegenspeler in LA PISCINE. Het zijn deze twee die de film de moeite waard maken, want regisseur Léonard Keigel (wie?) maakt er een potje van (om van de muziek maar te zwijgen). Wat had ik graag gewild dat Chabrol of Hitchcock met dit materiaal aan de slag was gegaan. Maar goed, zoals Merkus’ Filmregel nr. 1 luidt: Een film met Romy Schneider is een goede film. Hoe je het ook wendt of keert.

RASHOMON van Kurosawa staat op de gedeelde 11e plaats in mijn lijst met beste films allertijden. Mogelijk niet de eerste Aziatische film die ik zag (dat zou zomaar zo'n kung fu geval kunnen zijn waar de Venlose bioscoop gedurende de jaren 70 in grossierde), maar wel de eerste die een onuitwisbare indruk op me maakte. Na 45 jaar nog steeds niet uitgewist. Als ik hem weer eens kijk steekt dezelfde opwinding als toen ogenblikkelijk de kop op.

Ik zag REBECCA van Hitchcock toen ik nog een kind was. Daarna nooit meer. Ik heb hem wel eens willen vertonen in mijn filmhuis maar van de kopie die het Filmmuseum had ontbrak het begin. Nu is er een nieuwe verfilming. Het moge duidelijk zijn dat Ben Wheatly geen Hitchcock is, Lily James geen Joan Fontaine en Armie Hammer geen Laurence Olivier. Dat is zoiets als Giphart vergelijken met Goethe. Zelfs Kristin Scott Thomas schmiert dat het een lieve lust is. 50 jaar na het zien van de Hitchcockfilm heb ik er nog steeds herinne-ringen aan maar vreemd genoeg niet aan het tweede deel van de film; ze houden op bij het feest. Alleen de sprong van de klif herinnerde ik me nog, maar het was in mijn herinnering een ander personage. De nieuwe versie ben ik morgen weer vergeten. Niet meer dan tijdverdrijf. Daarom geen foto van de remake maar van het origineel.

Meteen na EAST OF EDEN speelde James Dean de hoofdrol in REBEL WITHOUT A CAUSE van Nicholas Ray. Daarin speelt hij een soortgelijk personage. Dean is er eigenlijk veel te oud voor maar hij speelt een heel stuk beter dan in zijn eersteling. Vooral in de eindscène in het planetarium, waarin hij Sal Mineo overhaalt zich over te geven, overtuigt hij. Maar die close up van Marietta Canty, haar desolate verdrietige blik wanneer ze ziet dat degene om wie zij als enige zich altijd bekommerd heeft dood is, beklijft het meest; in die ene blik zit een heel leven verscholen. Desondanks is EAST OF EDEN een veel betere en rijkere film.

De eerste films die ik zag van Jennifer Lawrence waren THE BURNING PLAIN en WINTER’S BONE. Samen met MOTHER! haar beste films tot nu toe, want haar keuze beperkt zich verder voorna-melijk tot vermakelijke pulp als X-MEN en THE HUNGER GAMES, hapklare brok waar nauwelijks acteertalent voor vereist is. Toen ik RED SPARROW ging kijken verwachtte ik niks anders en dat bleek al snel inderdaad zo te zijn: ze komt terecht in een soort Russische tegenhanger van SALON KITTY. Maar daarna wordt het iets interes-santer, waarbij ze ondersteund wordt door een hele serie goede en bekende acteurs en actrices. Te veel om op te noemen. En die Matthias Schoenaerts lijkt verdomd veel op Poetin. Wat me vooral bezighoudt: dat ze de ergste martelingen doorstaat begrijp ik nog wel, want ze was prima donna bij het Bolsjoi dus gewend fysiek te lijden om een hoger doel te bereiken, maar hoe kan een ballerina, die het er alleen maar om gaat dat haar zieke moeder goed verzorgd wordt, zich binnen de kortste keren ontwikkelen tot zo’n uitgekookte en manipu-latieve spionne? Niet erg geloofwaardig in een film die toch vooral realistisch wil overkomen. Daarover gesproken: in welke tijd speelt het zich af? Het lijkt het hoogtepunt van de Koude Oorlog, maar het is ook het heden, terwijl het gebruik van floppy disks nog een andere periode suggereert. Heb ik me alleen vermaakt vanwege Lawrence's pony omdat ik nu eenmaal graag een vrouw met een pony zie?

De vulkaanuitbarsting van 10 april 1815 op Sumbawa veroorzaakte in 1816 een ‘jaar zonder zomer’. Percy Shelley, zijn verloofde Mary Wollstonecraft Godwin en haar halfzus Claire bezochten toen Lord Byron en zijn dokter Polidori in Genève. Omdat het zo’n slecht weer was daagde Lord Byron iedereen uit het akeligst denkbare verhaal te verzinnen. Mary Shelley verzon Frankenstein en dokter Polidori kwam met Vampyre, waarvoor Lord Byron model stond en dat model zou staan voor Dracula. Deze bijeenkomst is onderwerp van verschil-lende films. In het weekend van 10 april 2021 leek het me een goed idee om de 2 films die ik erover heb te bekijken, gecombineerd met de Frankenstein-films van James Whale. Voor REMANDO AL VIENTO moesten de knoppen van mijn vhs-speler weer eens ingedrukt worden. Gelukkig was de band nog perfect in orde (dat is wel eens anders). Hoewel het bezoek aan Genève in het begin van REMANDO AL VIENTO zit wordt dat nauwelijks uitgewerkt. De film concentreert zich op Mary Shelleys schuldgevoel. Omdat haar moeder vlak na haar geboorte stierf raakt ze er sinds ze het Monster gecreëerd heeft van overtuigd dat ze daarmee een destructieve kracht in haar innerlijk ontketend heeft, die verantwoordelijk is voor alle sterf-gevallen in haar directe omgeving (en dat zijn er veel). Een zeer interessant uitgangspunt, dus. De uitwerking is uitstekend maar op de cast valt wel het een en ander aan te merken. Lizzy McInnerny heeft een te mooi en rond popperig gezicht voor Mary Shelley (hetzelfde geldt trouwens nog meer voor Natasha Richardson in GOTHIC, zie aldaar), Elisabeth Hurley lijkt op de echte Claire maar kan niet acteren en Hugh Grant als Lord Byron is een lachertje. Misschien speelt hierbij zijn latere imago als goedaardige en nerveuze stuntel met terugwerkende kracht een rol, want ik kan me niet herinneren dat ik dat bij eerder zien vond. Sterker nog, ik kon me niet eens herinneren dat Grant meespeelde. In elk geval, Hugh Grant als de duistere romanticus Lord Byron is totaal miscast.

In Frankrijk is LE REPOS DU GUERRIER van Roger Vadim uit 1962 de succesvolste Brigitte Bardot film. Ze speelt een rijke onafhan-kelijke vrouw die in de ban komt van een nihilist, gespeeld door Robert Hossein. Ze verandert haar leven radicaal en komt door hem in contact met jazz, poëzie en beeldhouwkunst, maar weet geen raad met zijn zelfdestructieve aard. Uiteindelijk blijkt zij sterker en breekt zij hem. Vadim probeert met de film de tijdsgeest te vangen en de film in een existentialistisch-filosofisch kader te plaatsen, maar het resultaat is langdradig en saai. De tijdsgeest voelde zich beter thuis bij Truffaut en Godard. De laatste zou meteen hierna met LE MÉPRIS de beste BB-film maken.

REPTILE legt de nadruk op camaraderie binnen de politie, het is zo goed als familie van elkaar. Daar doet de film erg denken aan COP LAND, maar deze keer is het niet een suffe sheriff die de knuppel in het hoenderhok gooit, maar iemand uit de inner circle. Het draait allemaal om rechercheur Benicio Del Toro, die de gruwelijke moord op de partner en vriendin van makelaar Justin Timberlake onderzoekt. Natuurlijk worden allerlei schimmige verdachten opgevoerd, voordat wat werkelijk aan de hand is langzaam aan het licht komt. Zo gaat dat in dergelijke films, maar het verhaal dat verteld wordt is niet het sterke punt van de film, niet eens waar het in deze film om gaat. Dat wordt duidelijk gemaakt door de bijna impressionistische benadering met dromerige sequenties en droomsequenties, het trage tempo, de alles behalve strakke vertelstijl, terwijl de film toch spannend is, mede dankzij een sterke, dreigende soundtrack met elektronische muziek. Mij beviel het wel. Zo probeer ik mijn detectiveverhalen ook te vertellen. Met een hoofdrol voor de uitstekende Del Toro, bijgestaan door, behalve Timberlake, Alicia Silverstone, Eric Bogosian, Michael Pitt, Ato Essandoh en Frances Fisher.

Voor RIDE IN THE WHIRLWIND, zie: THE SHOOTING

Het lag natuurlijk wel in de lijn der verwachtingen, maar ik sprong toch een gaatje in de lucht toen tijdens Zomergasten met Alida Dors een fragment van RIZE voorbijkwam. Ik heb deze film tijdens mijn werkzame leven vaak gebruikt bij schoolvoorstellingen in het kader van cultuureducatie, omdat de film qua vorm en inhoud naar mijn mening goed aansloot bij wat ik dacht dat scholieren leuk zouden vinden en tegelijkertijd bij wat ik wilde vertellen. Die schoolvoorstellingen, waarbij ik soms ook een inleiding gaf en achteraf in gesprek ging met de scholieren, maar dat was altijd bij kortere films, want het moest natuurlijk wel altijd binnen het lesrooster vallen, hebben me wel een goed beeld gegeven van de verschillende schooltypes en schoolgemeenschappen. Het leukst was het VMBO, omdat ze daar niet schroomden hun zegje te doen en iedereen meedeed. Het ergste was altijd het VWO van het Blariacum want daar leken het allemaal wel hun vader napratende epigonen van Wilders, en dan kon het vertonen van RIZE nog een hele uitdaging zijn, laat staan een kortfilm als 11:59, met Nasrdin Dchar, die ik altijd gebruikte om te laten zien hoe je als kijker voortdurend gemanipuleerd wordt door de filmmaker. Regisseur Johan Kramer speelt daarin met vooroordelen en verwachtingspatronen. Maar goed, RIZE, een energieke, opwindende film met inhoud die opgenomen zou moeten worden in het schoolcurriculum.

HONG GAO LIANG is bij ons beter bekend als HET RODE KORENVELD, de debuutfilm van regisseur Zhang Yimou uit 1988 en de film die ons Gong Li schonk. Het eerste moment dat zij in beeld kwam zal ik nooit vergeten. Ik dacht dat mijn hart stilstond. Hoe kon iemand zo mooi zijn? Prachtige cinematografie, kleurrijk, een boeiend inkijkje in het rurale China van de jaren 30.

Eigenlijk doet het tussendoortje ROGUE ONE: A STAR WARS STORY, gemaakt tussen deel VII en VIII, het een stuk beter dan de drie trilogieën: het heeft een heldere verhaallijn, personages die je meenemen in het verhaal zodat hun avontuur een beetje het jouwe wordt, omdat je met hen meevoelt en meeleeft. Deze episode speelt zich af vlak voor deel I: THE PHANTOM MENACE, en vertelt over de dochter van een van de makers van de Death Star, die een fout in het concept heeft geïmplanteerd om de Death Star te kunnen vernieitgen. Zij moet vervolgens de blauwdruk ervan uit het hol van de leeuw zien te stelen opdat de rebellen tegen het keizerrijk in elk geval nog een kans hebben.

zie verder bij STAR WARS

Ik ga gewoon door met het plaatsen van filmstills. Nog steeds gewoon voor de leuk. Niet meer volgens de lijst van de voor mij beste films allertijden, maar van films die hoe dan ook impact op mij gehad hebben, waarbij ik wel probeer aan regisseurs die ik al behandeld heb voorbij te gaan, maar ik weet nu al dat dat niet gaat lukken. Soms met een verhaaltje erbij, soms met alleen het noodzakelijke bijschrift. Het lijkt me vandaag (Pinksteren) wel een dag voor ROMA uit 1972 van Frederico Fellini.

Toen ROMANCING THE STONE in 1984 uitkwam was ik 24, dus elke 24-jarige die gisteren de film op tv zag heeft er met dezelfde ogen naar gekeken als ik indertijd naar, ik noem maar wat, KEY LARGO. Ik heb er moeite mee om dat te vatten. Toen de film uitkwam werd het al een ouderwetse avonturenfilm genoemd, hoe ervaren nieuwe kijkers het nu? En vielen de stereotyperingen in de film toen minder op? Want ik vond het toen een heerlijke film en stoorde mij er niet aan hoe de Colombianen, (en in het vervolg, THE JEWEL OF THE NILE, zowel de Arabische als de Nubische Soedanezen) als stereotypen neergezet werden. Ofwel als wreed en gewelddadig, ofwel als primitieve kinderen. Nee, je moet het niet in de tijd zien, ook toen al was racisme een misdaad, in elk geval op moreel vlak. Dat argument hoor je altijd alleen van de kant die er nooit slachtoffer van is geweest, zich niet realiserend dat ook toen, toen racisme net als geluk nog heel gewoon was, mensen er slachtoffer van waren. Dat moet je dus niet bagatelliseren of onder het tapijt vegen met het non-argument dat men toen niet beter wist. Niet alleen wist men wel degelijk beter (op domme mensen en de ideologisch of godsdienstig gemotiveerde volbloed racisten na, dan), het waren ook toen wel degelijk mensen die er onder leden. Kijk hen recht in de ogen en ik wil wel eens zien of het zich beroepen op onwetendheid of ‘andere tijden’ standhoudt. En deze film(s)? Laat ik het zo zeggen: KEY LARGO zal ik zeker nog regelmatig bekijken, deze twee hoef ik nooit meer te zien, hoewel ROMANCING THE STONE en JEWEL OF THE NILE soms best leuk en grappig zijn.

In RUN OF THE ARROW van Samuel Fuller uit 1957 erkent een gedesillusioneerde Rod Steiger de nederlaag van de Geconfedereerden niet en weigert onder de vlag van de Verenigde Staten te leven. Hij trekt weg, waarheen weet hij niet, het westen?, maar ontmoet al snel een oude man met wie hij optrekt. Hij is Dakota, en hoewel hij uitlegt waarom de Dakota door witte mensen Sioux genoemd worden, blijft de hele film door de term voor dit volk Sioux, ook onder henzelf. Gevangen genomen door de Sioux overleeft hij de ‘run of the arrow’, als eerste mens ooit (daarbij stiekem geholpen door Sarita Montiel), en mag daarom nooit door een andere Sioux gedood worden. Hij en Montiel worden verliefd en trouwen en hij sluit zich aan bij de Sioux. Hij voelt zich helemaal Sioux, hoewel de Sioux zelf wel beter weten, zelfs zijn vrouw weet beter. Op een gegeven moment gaat hij als scout namens de Sioux met een Amerikaanse karavaan mee om te bepalen waar ze een settlement kunnen bouwen zonder de jachtgronden van de Sioux te verstoren. Tijdens de tocht maakt de leider van de Yankees (Brian Keith) hem fijntjes duidelijk hoe hypocriet zijn keuze voor de Confederatie was, waar het immers alleen om ultieme vrijheid voor witte mensen ging. Wanneer ze worden aangevallen door een groep rebellerende Sioux wordt het tijd voor hem om zijn keuze te maken. Fuller laat zien dat er aan alle zijden (Geconfedereerden, Yankees, Indianen) goede, redelijke mensen én slechte mensen zijn en hij toont, als levenslang bestrijder van racisme, veel sympathie voor de Sioux. De vragen die Fuller in deze film stelt en de dilemma’s die hij opwerpt zijn nog steeds actueel en urgent. Of het nu gaat om cultural appropriation, of om ultieme vrijheid, met al zijn impliciete racis-tische uitwassen, versus een meer controlerende overheid die alles in redelijke en eerlijke banen probeert te leiden (en daarin onherroe-pelijk faalt), het splijt ook de Nederlandse samenleving meer dan ooit.

THE RUNAWAYS gaat over een meidenrockgroep midden jaren zeventig rond Joan Jett en Cherie Curry, opgezet als gimmick door de narcistische producent Kim Fowler, die hen presenteerde onder het motto “This is not about women’s lib, it’s about women’s libido”. Dat ze de eerste all-female rockband waren is trouwens een mythe. Je had eerder al bijvoorbeeld The GTO’s en Fanny. Ook had je in dezelfde tijd The Slits van de charismatische Ari Up en de onnavolgbare Viv Albertine, die me trouwens ook erg interessant lijken als onderwerp voor een film. De meiden zien de band als allesbehalve een gimmick en zijn serieus met muziek bezig, behalve misschien Cherie die er als non-muzikant is ingerold vanwege haar uitstraling, wat meteen ook de grote splijtzwam binnen de groep zal zijn als ze bekend worden en alle media-aandacht uitgaat naar de sexy 15-jarige Cherie Curry. Het is het bekende verhaaltje van sex, drugs & rock’n’roll, en zowel Joan Jett als Cherie Curry waren nauw betrokken bij de totstandkoming van de film, dus het zal wel een vrij accurate weergave van die tijd zijn. Indertijd vond ik ze muzikaal niet erg interessant maar het is een alleszins vermakelijke film geworden met een als altijd zeer matig acterende Kristen Stewart als Jett en een als altijd zeer overtuigende Dakota Fanning als Curry.

Omdat BIN-JIP van de Koreaanse regisseur Kim Ki-duk zo snel volgde op zijn SAMARITAN GIRL (SAMARIA) en de distributeur zijn geld zette op de eerste, kreeg de laatste een stiefmoederlijke behandeling en werd in Nederland niet echt uitgebracht. Een paar voorstellingen her en der, waaronder in Venlo. En de film laten meeliften op BIN-JIPs succes en hem iets later uitbrengen ging ook moeilijk want Kims volgende, THE BOW (HWAL), zat er alweer aan te komen. Ik heb dat altijd jammer gevonden, want ook bij herzien blijft SAMARITAN GIRL zeer de moeite waard. Een minderjarig meisje prostitueert zich en vergelijkt zichzelf met Vasumitra, die elke man met wie ze sliep zich tot een boeddhistische monnik liet bekeren. Wanneer ze sterft gaat haar vriendin, die de afspraken voor haar regelde en zich er schuldig over voelde, als boetedoening alle afspraakjes van haar vriendin af, slaapt met hen en geeft hun het eerder aan haar vriendin betaalde geld terug. Haar vader komt erachter en worstelt met die wetenschap, saboteert zijn dochters afspraken en wanneer dat zijn verdriet niet verzacht begint hij hen toe te takelen en uiteindelijk te vermoorden. SAMARITAN GIRL is een film die op verschillende manieren bekeken kan worden: als maatschappijkritische film (man-vrouwrelatie, vader-dochterrelatie, schuld- en schaamtecultuur), maar ook als een religieus-metaforische film waarbij katholieke en boeddhistische concepten uitgewerkt worden. Een zoektocht naar verlossing.

De later wegens grensoverschrijdend gedrag in opspraak geraakte Kim Ki-duk overleed december 2020 aan de gevolgen van corona.

Jean Cocteau was een homo universalis. Noem een kunstdiscipline en hij excelleerde erin. Poëzie, beeldhouwen, schilderen, film en ik zal nu beslist wat vergeten. Van zijn Orpheus trilogie heb ik het tweede deel, ORPHÉE, gezien toen ik er te jong voor was, het derde deel LE TESTAMENT D’ORPHÉE (zie aldaar) een keer op het IFFR, en het eerste deel LE SANG D’UN POÈTE staat nu zowaar op Netflix. De film gaat over een kunstenaar (Enrique Rivero) die op zoek naar inspiratie geconfronteerd wordt met leven, dood en een vliegend meisje, maar dat dan wel op een hoogst surrealistische wijze, waarbij allerlei verbluffende technieken, zoals (pseudo)solarisatie, gebruikt worden. Hem wordt de weg door de spiegel gewezen door een beeld (“Als je een beeld vernietigt, loop je grote kans zelf in een beeld te veranderen”). Dat beeld is een van de rollen die Lee Miller in deze film op zich neemt. De statige en ongenaakbare blondine is in die tijd (1930) muze en model van Man Ray en zelf ook een begenadigd fotografe (ze heeft de (pseudo)solarisatie-techniek ontdekt) en dit is haar enige rol als filmactrice. Ze zou na haar surrealistische periode voor Vogue gaan werken en fotografisch verslag doen van WOII.

Als een film begint met de tekst dat de Australische overheid 50 jaar geleden nog hun oorspronkelijke bevolking categoriseerde onder ‘flora and fauna’ verwacht je een andere film dan deze feelgoodmovie over vier Aboriginal zusjes die ontdekt worden door een verlopen alcoholistische scout die voor hen een tour voor de Amerikaanse troepen in Vietnam regelt. Er zijn slechts platgetreden paden in THE SAPPHIRES, maar dat neemt niet weg dat het plezierig kijken is en Gail, het meisje met de grote bek, je hart steelt en er fantastische muziek te horen is (van de meisjes zingt alleen Jessica Mauboy als Julie echt): ze zingen liedjes van Marvin Gaye, Staple Singers, noem maar op. Wanneer uiteindelijk Gail, het zusje met de ”slechtste stem”, haar sololiedje krijgt en People Make the World a Better Place zingt breekt je hart. De zoon van een van de meisjes schreef het scenario, want het is gebaseerd op echte gebeurtenissen.

Als een film nu uitkomt onder de titel THE GAY AMIGO heb je er heel andere associaties bij dan toen deze western in 1949 het publiek bereikte. Het is een avontuur van The Cisco Kid en Pancho, over wie indertijd een hele serie westerns van 60 minuten is uitgebracht. Ik heb een merkwaardige versie, waarin deze film gecombineerd wordt met een ander Cisco Kid avontuur, SATAN’S CRADLE, en 87 minuten duurt, ook nog eens Duits nagesynchroniseerd onder de titel CISCO – DER BANDITENSCHRECK. In allebei speelt Duncan Renaldo The Cisco Kid, met als love interest respectievelijk Armida en Ann Savage. Het enige opmerkelijke aan deze goedkope routine-westerns is dat de Mexicanen de goeden zijn en de slechteriken Amerikanen zijn. De foto is uit SATAN'S CRADLE, met Ann Savage.

De minuut stilte op 4 mei vind ik een bijzonder moment, omdat je met nagenoeg het hele Nederlandse volk tegelijk de doden herdenkt en met volle overtuiging ‘nie wieder’ denkt. Maar een derde van de Nederlandse bevolking heeft gestemd op fascistoïde partijen die twee oorlog hitsende, zelfs oorlog voerende landen steunen, landen die gezien hun recente verleden de ‘immer wieder’ gedachte aanhangen. De leider van de grootste partij van Nederland steunt met trots het genocidale regime in Israël en heeft met trots een Russisch vriendschapsspeldje op zijn revers gedragen, en dat was nadat Rusland Oost-Oekraïne was binnengevallen en had bezet; zijn secondant hing vanuit zijn kamer op het Binnenhof de NSB-vlag, droeg die ook als speldje op zijn revers en is aanhanger van de Apartheid in Zuid-Afrika. De laatste is nu de (indirect door ons) gekozen kamervoorzitter en zal in die hoedanigheid vanavond een krans leggen op het Monument op de Dam. Ik neem het het ‘Nationaal Comité 4 en 5 mei’ bijzonder kwalijk dat ze daar geen stokje voor hebben gestoken. Dat hij dat doet in functie en niet als de persoon die hij is, vind ik een slap excuus. Ik zal dit jaar (2024) geen minuut stilte betrachten want ik wil dit bijzondere moment niet delen met een volk van wie een derde sympathiseert met het fascisme. “Lang niet iedereen enz,” hoor ik al gezegd worden, maar kom op, zeg, als je PVV (of Ja21 of FvD) gestemd hebt ben je een fascist, of oliedom. Zij die vielen voor onze vrijheid herdenken met dergelijke lieden is een perversie. Ik ga vanavond om de gruwelen van toen en nu te herdenken Spielbergs pièce de resistance, het absolute meesterwerk SCHINDLER’S LIST kijken en om 8 uur even heel hard schreeuwen. In de beslotenheid van mijn huiskamer.

De eerste keer dat Romy Schneider na SISSY op Duitse bodem in een speelfilm acteerde en de eerste keer dat ze met Michel Piccoli samen in een film speelde was in 1966 als echtpaar in de Duits-Franse coproductie SCHORNSTEIN NR. 4, welke titel ik prefereer boven de Franse LA VOLEUSE, omdat daar een waardeoordeel in zit dat de film juist tracht te vermijden. Hoewel bij de Duits gesproken versie geen audio-nabewerking is gedaan en de dialogen door Marguerite Duras geschreven zijn, toch voor de Duitse versie gekozen omdat mijn Frans voor een talige film als deze niet voldoet en de dvd niet onder-titeld is. Dan maar de ruis en de volumeverschillen en andere geluids-hobbels voor lief nemen. Schneider “steelt” haar zoontje van zes van de mensen bij wie hij achtergelaten is omdat ze intens naar hem is gaan verlangen en ze haar fout van toen ze 19 was wil goedmaken, en ze heeft het recht aan haar kant. De pleegvader klimt op de 100 meter hoge schoorsteen uit de titel en dreigt ervanaf te springen als hij zijn zoontje niet terugkrijgt. Een ongemakkelijke maar interessante film over geweten en loyaliteit. Opgenomen in Berlijn en Oberhausen.

Nadat de leidster van een voodoo-cult is gestorven wordt Lisa (Pam Grier) als nieuwe leidster gekozen. De narcistische Willis (Richard Lawson) is het daar niet mee eens en om Lisa te bestrijden wekt hij via een ritueel uit de overgebleven botten Blacula (William Marshall) weer tot leven. SCREAM BLACULA SCREAM volgt grofweg dezelfde patronen als voorganger BLACULA (zie aldaar), maar blijft dichter bij de conventies van de horror. Deze keer wil Mamuwalde, die nog steeds in Blacula verscholen zit, verlost worden van de vloek die Dracula twee eeuwen geleden over hem afgeroepen heeft. Daarbij heeft hij de hulp nodig van Lisa. Deze film is veel beter dan de eerste: spannender, enger, een beter scenario, weet ook deze keer weer sympathie op te roepen voor de verdoemde ziel van Blacula, en Pam Grier doet mee. Haar présence is zo enorm dat ze zelfs naast Marshall, de bijna twee meter lange Shakespeare-acteur met zijn zware stem, alle aandacht naar zich toe trekt, en dat doet ze zonder haar befaamde en indrukwekkende fysieke kwaliteiten te etaleren. Eigenlijk jammer dat er nooit een derde Blacula-film is gekomen.

Op nummer 9 in mijn lijst beste films allertijden staat  THE SEARCHERS uit 1956 van John Ford. Een grootse western met prachtige landschappen en een epische zoektocht van John Wayne naar zijn door Indianen ontvoerde nichtje. Het moment dat de racistische, wraakzuchtige en meedogenloze Wayne een warm kloppend hart op de juiste plaats blijkt te hebben, wanneer hij zegt: “Let’s go home, Debbie”, is een van de emotionele hoogtepunten uit de geschiedenis van de cinema.

Aangezien de sporen die we nalaten tegenwoordig voornamelijk digitaal zijn is de keuze om een thriller als SEARCHING te maken, waarbij voornamelijk op die manier naar een vermist meisje (de debuterende Michelle La) gezocht wordt, niet meer dan logisch. Centraal staat de vader (John Cho), die nadat zijn dochter plots is verdwenen op haar laptop en via haar sociale media op zoek naar haar gaat en probeert te achterhalen wat gebeurd is. Ook de gesprekken met de met het onderzoek belaste politierechercheur (Debra Messing) verlopen voornamelijk via videobellen, en anders staat ergens wel een laptopcamera alles te registreren. Vaak voorkomen vormexperi-menten dat je als kijker in de film getrokken wordt maar hier is het tegenovergestelde het geval. Juist de banale foto’s en filmpjes, de online chats met mensen die ze niet eens kent, scheppen direct een sterke emotionele band met het meisje, en samen met haar vader leren we haar kennen. Als de film vordert wordt de consequent volgehouden vorm, nu met beelden van bewakingscamera’s en de publieke media erbij, nogal gekunsteld en ontstaan er als gevolg hiervan wat scenariotechnische gaten, maar de film blijft erin slagen de kijker mee te slepen in de zoektocht en emotioneel betrokken te laten. Ik kende Cho eigenlijk alleen maar als komiek, maar hij weet hier volop te overtuigen als bezorgde, wanhopig wordende vader die toch zijn hoofd erbij houdt (en op momenten ook verliest). Het is juist de gekozen vorm die uiteindelijk de film overeind houdt, want op een traditionele manier verteld blijft een wel erg gemiddeld verhaaltje over.

In LE SECRET ontsnapt Jean-Louis Trintignant uit een psychia-trische inrichting en stuit, onderweg naar een verlaten plek om te schuilen, op het afgelegen wonende echtpaar Philippe Noiret en Marlène Jobert. Zij ontvangen hem hartelijk en verlenen hem onder-dak, hoewel JLT zwijgzaam en paranoïde is. Het enige dat ze weten is dat hij een geheim kent dat hij niet behoort te kennen en dat de auto-riteiten hem hierom zullen vermoorden. Noiret steunt hem volstrekt kritiekloos terwijl Jobert na verloop van tijd bang begint te worden en van hem af wil. Een paranoia- thriller uit 1974, een periode dat derge-lijke films schering en inslag waren, maar deze film moet het niet zozeer hebben van de spanning of van een plot, maar van de onzeker-heid bij de kijker (en bij Jobert, die min of meer de verpersoonlijking van de kijker wordt) of JLT oprecht is. Spreekt hij de waarheid of is hij een gevaarlijke gek? Verder wordt de film gedragen door de uitstekende cast van de drie, want behalve de verbeten Trintignant, de flegmatische Noiret en en de op haar hoede zijnde Jobert zijn er slechts kleine bijrollen. Regisseur Robert Enrico zou meteen hierna LE VIEUX FUSIL (zie aldaar) maken, opnieuw met Noiret.

Twee actrices komen met hun man en enkele vrienden samen om op tv de uitzending van het toneelstuk Lysistrata van de klassieke Griekse schrijver Aristophanes, waarin zij de hoofdrol spelen, te bekijken, vandaar de titel DIE SENDUNG DER LYSISTRATA. We zien dus op de tv een tv-uitzending via de huiskamer van de actrices Barbara Rütting die Agnes Salbach speelt die Lysistrata speelt en Romy Schneider die Uschi Hellwig speelt die Myrrhine speelt, afgewisseld met wat zich in de huiskamer afspeelt. Charlie Kaufmann anno 1961. Het oorspronkelijke stuk gaat over de Griekse vrouwen van alle streken die zich verenigen, en seks aan hun man onthouden totdat zij eindelijk stoppen met oorlog spelen en werk maken van vrede (het speelt zich af tijdens de 2e Peloponnesische Oorlog). Dat spiegelt zich in het heden, de discussies in de woonkamer, waarbij tijdens het hoogtepunt van de Koude Oorlog steun aan het kernwapen-programma van de VS gezet wordt tegenover pacifisme. De ARD ondervond destijds grote druk uit rechts-politieke hoek om de uitzending te schrappen, maar zette door en de tv-film werd in de hele Bondsrepubliek uitgezonden, behalve in Beieren, waar het beeld die avond zwart bleef. Op meerdere niveaus interessant. Foto: links achter de Spartaanse vertegenwoordigster Lampito.

Op de gedeelde 11e plaats van mijn lijst met beste films staat SHADOW OF A DOUBT uit 1943 van Alfred Hitchcock, met Teresa Wright en Joseph Cotten. Samen met VERTIGO mijn favoriete Hitchcock. Teresa Wright behoort samen met Romy Schneider en Cathy O´Donnell tot mijn  favoriete actrices.

Filmcriticus Leonard Maltin noemde SHADOWS van John Cassavetes uit 1959 een van de belangrijkste debuutfilms uit de Amerikaanse geschiedenis, in één adem met CITIZEN KANE. Het is een vrijwel volledig geïmproviseerd explosief stuk beat-cinema, vergelijkingen met de in dezelfde tijd opkomende Nouvelle Vague in Frankrijk zijn gemaakt, over twee broers en een zus die een appartement in Manhattan delen en een vrij marginaal leven leiden. Hugh (Hugh Hurd) is een mislukte crooner die zich als oudste echter verantwoordelijk voelt voor Ben (Ben Carruthers), een jazz-trompettist die liever met twee vrienden kroegen afloopt om meisjes te versieren, en Lelia (Lelia Goldoni), jong, wispelturig en naïef. Ze gaat uit met een man die niet in de gaten heeft dat ze zwart is. Dat ontdekt hij pas als hij haar broers ziet en dan gaat hij ervandoor. De film is rauw en expressief en de camera zit dicht op de huid van de acteurs. Cassavetes was niet geïnteresseerd in verhaal en structuur maar in karakters en zou zijn hele carrière films maken waarin de acteurs strikt vanuit hun personage de scènes speelden. De opwindende score is van Charles Mingus (contrabas) en Shafi Hadi (altsax). De oorspronkelijke film uit 1957 raakte na 3 vertoningen zoek, waarna Cassavetes wat nieuwe opnames schoot en de film opnieuw monteerde. Die oorspronkelijke film werd pas in 2003 teruggevonden en toen op het IFFR vertoond, waar ik hem zag. Overigens heeft Cassavetes’ weduwe en vaste hoofdrolspeler Gena Rowlands (behalve dus deze; hierin is ze slechts kort in beeld in een nachtclub) altijd ontkend dat de teruggevonden kopie echt was. De dvd die ik heb is dus de officiële, tweede versie. Goldoni en Carruthers waren in werkelijkheid geen broer en zus maar getrouwd met elkaar.

Zie ook PERMANENT VACATION.

Op Netflix is DOCTOR SLEEP (zie aldaar), een soort vervolg op THE SHINING, verschenen. Voordat ik die ging zien schoof ik het origineel in de dvd-la. Nooit behoord tot mijn favorieten binnen Stanley Kubricks oeuvre (dat zijn PATHS OF GLORY en vooral BARRY LYNDON) maar het bekijken wel waard: prachtig camerawerk, goede sequentieopbouw, echt enge momenten, de muziek van vooral Penderecki. Wel valt me op dat iedere keer als ik de film zie Jack Nicholsons gekkebekkentrekkend overacteren (al vanaf de scène in de auto, veel te vroeg in de film) me meer gaat irriteren en in omgekeerde richting Shelley Duvall me steeds beter bevalt.

Maar dat liedje, Midnight, The Stars And You, is me blijven achtervolgen en heb ik zelfs verwerkt in mijn boek Fataal Water.

Monte Hellman komt uit de stal van Roger Corman. In 1966 maakte hij meteen na elkaar twee westerns met Jack Nicholson en Millie Perkins, THE SHOOTING en RIDE IN THE WHIRLWIND. Beide zijn opgenomen in dezelfde woestijn in Utah en bij beide stond Gregory Sandor achter de camera. Ondanks de overeenkomsten verschillen de films aanzienlijk van elkaar. In THE SHOOTING is de wereld vaal en bijna kleurloos en je kunt je moeilijk voorstellen dat de mens erin kan overleven. Een man die duidelijk alle illusies verloren is (Warren Oates) en zijn jonge, wat simpele vriend (Will Hutchings) worden door een mysterieuze vrouw (Perkins) gevraagd haar naar een bepaalde plek te escorteren. Halverwege voegt een duister figuur (Nicholson) zich bij hen en wordt duidelijk dat ze achter iemand aan zitten.

In RIDE IN THE WHIRLWIND lijkt de omgeving groener en kleurrijker en heel wat bevolkter. Twee onschuldige voorbijgangers (Cameron Mitchell en Nicholson) worden door een soort burgerwacht aangezien voor leden van een moordbende (olv Harry Dean Stanton) en ze slaan op de vlucht, maar de burgerwacht is vastbesloten hen te grijpen (en te lynchen), waardoor de onschuldige jongens zich genoodzaakt voelen misdrijven te plegen, puur uit zelfbehoud.

De grimmige wereld die Hellman in beide films schetst is echter identiek. Niet alleen omdat bij beide films de titel verwijst naar de laatste scène van de film. De mensen die deze wereld bewonen zijn stug, wantrouwend, koesteren geen illusies meer (behalve de simpele jongen) en tolereren anderen slechts als het niet anders kan. Het lot is onontkoombaar, nihilistisch, de weg die de mens gaat komt nergens vandaan en gaat nergens heen, letterlijk. En al overleef je (zoals Nicholson in beide films) het is een volstrekt zinloze onderneming. Je zou een film met die boodschap verwachten in 1969, toen al het idealisme op de wereld vermoord was, maar in 1966 moest zelfs die zogenaamde Summer of Love nog beginnen.

Ik zag UNE SI JOLIE PETITE PLAGUE uit 1949 van Yves Allégret en met Gérard Philipe in de hoofdrol, toen ik jong was, ergens midden jaren 70. Hoewel de film enorme indruk op me maakte herinnerde ik me er later niet meer van dan dat het hoofdpersonage in de stromende regen door een dorp aan zee en over het strand loopt, ergens in het noorden van Frankrijk. Waarom, welk plot, wat gebeurde, dat allemaal was niet blijven hangen. Dacht ik. Nu ik ik de kans kreeg om de film zo’n 50 jaar na dato weer eens te zien blijkt de film mij in grote mate gevormd te hebben. Deze film is de voornaamste reden waarom de zee zo’n belangrijke rol in mijn werk speelt. In een van mijn eerste gepubliceerde verhalen, Een Gast In November, uit begin jaren 90, blijk ik (totaal onbewust) veel elementen uit de film verwerkt te hebben. Ook hier een kustplaatsje aan zee buiten het seizoen. Ook hier keert het hoofdpersonage er na vele jaren terug. Ook hier heeft hij onlangs een moord gepleegd. In plaats van aanhoudende regen in mijn geval dichte mist. Ook bij mij pleegt het hoofdpersonage op het einde zelfmoord, al is de motivatie niet vergelijkbaar met die in de film. De verwikkelingen zijn echter totaal anders en de rol van “het meisje” verschilt ook fundamenteel. De film is zo goed, zo triest, zo mooi, het is geen wonder dat hij voor eeuwig in het onderbewuste blijft rondspoken. 

In  juni 2020 is de Belgische filmregisseur Marion Hänsel overleden. Ze was een boeiende regisseur en de eerste film die ik van haar zag, DUST, met Trevor Howard en Jane Birkin, vond ik geweldig, en dat gold voor de meeste films die ik van haar zag. Een mislukte film als THE QUARRY was op zijn minst interessant. Zelfs NUAGES, LETTRES À MON FILS, met in beeld alleen wolkenpartijen, fasci-neerde me mateloos en wist door de voorgelezen brieven aan haar zoon diep te ontroeren. Als eerbetoon aan haar SI LE VENT SOULÈVE LES SABLES opnieuw bekeken. Dit schreef ik erover toen ik de film voor het eerst gezien had: “Onderwijzer Rahne en zijn vrouw Mouna (Carole Karemera) wonen in een dorpje in de Sahara. Met hun kinderen, buren en al het vee verlaten ze het dorp op zoek naar waterbronnen. Hun wacht een tocht vol ontberingen, verschrikkingen, geweld, vijandigheid en verlies. Je gaat echter al heel snel van deze mensen houden en lijdt met hen mee. Hartverscheurend mooi, bijna onverdraaglijk. Als je dan bedenkt dat in de werkelijkheid elke dag talloze Afrikanen ditzelfde moeten ondergaan breekt je hart. Slechts Rahne en zijn dochtertje, een kameel en een buurman overleven.” Na herzien niets aan toe te voegen.

Bij hoge uitzondering zit achter de still een clipje verborgen. Klik op de foto en bekijk en beluister het geweldige dansje op Kool Thing van Sonic Youth. Uit de gortdroge misdaadkomedie SIMPLE MEN van Hal Hartley uit 1992 met achtereenvolgens Martin Donovan, de uiterst bevallige Elina Löwensohn, Bill Sage, Robert John Burke en Karen Sillas.

SISTERS van Brian De Palma uit 1973 zag ik toen ik nog heel jong was en daarna nooit meer en ik heb hem nooit gevonden op dvd, dus het is bij die ene keer gebleven, maar ik vond hem geweldig toen en ben altijd fan gebleven van Margot Kidder, die in 2018 na een tragisch leven van mentale instabiliteit (ze was bipolair) zelfmoord pleegde.  Heel veel scènes in de film worden simultaan vanuit twee verschillende perspectieven in splitscreen vertoond, een ongebruikelijk procedé dat hier echter zeer effectief gebruikt wordt.

In 1939 leidt Judi Dench aan de Engelse zuidkust een kostschool voor dochters en kleindochters van nazi-kopstukken. Omdat de Engelse regering deze meisjes eventueel als onderhandelingsmateriaal in het land wil houden werken ze de spion Eddie Izzard naar binnen als leraar. Ik wist niet dat Izzard in staat was tot serieus acteerwerk, maar het gaat haar best goed af in SIX MINUTES TO MIDNIGHT. Het hele verhaal en plot is zo knullig en onbenullig dat ik eerder geloof dat zoiets werkelijk gebeurd is dan wat ons in al die heldhaftige en vernuftige oorlogsfilms wordt voorgehouden. Die kostschool heeft overigens werkelijk bestaan.

De filmstill van vandaag komt uit DE SMAAK VAN WATER uit 1980 van Orlow Seunke, met Gerard Thoolen en Dorijn Curvers. In mijn herinnering een van de indrukwekkendste films van Nederlandse bodem. Over een ambtenaar van de sociale dienst die zijn cynisme kwijtraakt als hij in de kast van een overleden echtpaar een mensenschuw meisje aantreft en zich over haar ontfermt. Een grimmige nogal abstracte film die doet denken aan Kafka maar is gebaseerd op een verhaal van György Konrád. Won een Leeuw in Venetië voor beste debuut maar lijkt inmiddels helemaal vergeten.

Ik heb geschreven en een lezing gehouden (zie hier) over SOKOUT (DE STILTE) van de Iraanse filmregisseur Mohsen Makhmalbaf, een film die gaat over geluid, maar gisteren zag ik een interview van een uur met Makhmalbaf waarin hij dingen over de film vertelde die ik niet wist. Zoals dat de hoofdrolspeler, het blinde jongetje, niet blind is maar getraind door dochter Samira Makhmalbaf om met de ogen dicht te kunnen lopen, en dat dit jongetje gespeeld wordt door: een meisje! En dat het gebaseerd is op Mohsens eigen jeugd, omdat hij van zijn lieve maar zeer religieuze oma geen film mocht kijken en geen muziek mocht luisteren (en als hij muziek hoorde hij zijn oren moest dichtstoppen) omdat hij anders naar de hel zou gaan, zodat een van de grootste hedendaagse regisseurs pas op zijn 22e zijn eerste film zag! Voor mij aanleiding om de film weer eens in de bluray-la te schuiven.

Soms vraag ik me af wat me bezielde als ik mijn waardering van films in mijn “catalogus” zie. Een redelijke waardering was de reden om deze film in de la van mijn speler te gooien. Ik heb het over SOLEIL ROUGE, een western uit 1971 van Bond-regisseur Terence Young. Met Charles Bronson, Ursula Andress, Alain Delon en Toshiro Mifune. Inderdaad, een totaal internationale cast: een Amerikaanse hoofdrol, met een Zwitserse, Japanse en Franse tegenspeler onder een Engelse regisseur. Dat is al het positieve wat er over de film te zeggen valt. O ja, Delon is mooi en Mifune maakt korte metten met westerse superioriteit, maar voor de rest: verspilling van tijd. Wat me nog het meest ergerde was dat ze in 1971 toch beter moesten weten. Ik doel op de racistische invulling van de Indianen. Kom op, zeg, wat een armzalige clichévertoning. Daar doen de naaktscènes van Andress (ik word koud noch warm van haar, nooit) niets aan af. Toen ik de film kocht en voor de eerste keer zag was ik blijkbaar in een zeer ruimhartige bui.

De titel zegt het al, van deze film word je niet vrolijk: SOMBRE uit 1998 van Philippe Grandrieux, met Elina Löwensohn. Over een poppenkastspeler die door het land trekt om op te treden en een spoor van dode vrouwen achterlaat. Hij speelt het echter niet klaar om juist haar te vermoorden. Zeer duister en zeer angstaanjagend, maar in latere films zou hij het trucje blijven herhalen.

Ontdekte vandaag een film in mijn dvd-kast waarvan ik het bestaan niet kende. Het blijkt het verhaal van Jezus te zijn in een hedendaagse context in Zuid-Afrika. Van de makers van U-CARMEN E-KAYELITSHA (zie daar). Een hybride van vertelstijlen die in dit fragment goed tot uiting komt. Wacht totdat Maria (Pauline Malefane) gaat zingen! Ze heeft een geweldige stem. Een prachtige film die ik al 10 jaar bleek te hebben zonder dat ik het wist. Waar Hemelvaart al niet goed voor is. Die zit trouwens niet in de film, die eindigt bij (spoiler alert!) de Opstanding. Daarom vandaag geen filmstill maar een clip met liedje uit SON OF MAN. Klik op het plaatje en geniet. Een van de beste Jezus-films ooit gemaakt.

Een stuk of 8 reservisten gaan op oefening in de bayou van Louisiana en raken verdwaald. Ze denken dat ze open water moeten oversteken en stelen daarom een boot van de cajuns. Voor de grap schiet een van hen zijn mitrailleur met losse flodders leeg op de bestolenen, maar die schieten met scherp terug. Er ontstaat een soort guerilla-oorlog en al snel legt de een na de ander het loodje. SOUTHERN COMFORT (1981), van Walter Hill en met oa Keith Carradine, Powers Boothe, Fred Ward en Peter Coyote, is een soort DELIVERANCE meets APOCALYPSE NOW, en ik moest ook heel erg denken aan De Schim Van Mijn Liefde, een roman van de Vietnamese schrijfster Duong Thu Huong over een soldaat die tijdens de oorlog zijn regiment kwijtraakt en veertien jaar alleen door de jungle zwerft. De passages die hierover gaan, want de roman heeft een heel ander onderwerp. De vriend met wie ik de film keek verbaasde zich erover dat ik SOUTHERN COMFORT nog nooit gezien had; ik heb er althans geen actieve herinnering aan. De film kwam een beetje laat, want de Amerikanen hadden in 1981 inmiddels genoeg van het cynisme, de zelfkritiek, van het tonen van het eigen falen, en kozen massaal voor Reagan als president en Rambo die liet zien hoe je de oorlog alsnog kon winnen. De muziek is van Ry Cooder.

Halverwege THE SOUVENIR vroeg ik me af of ik verder wilde kijken. De film is een semi-autobiografische vertelling van regisseur Joanna Hogg, uit de tijd dat ze begin jaren tachtig zelf als meisje uit een geprivilegieerd milieu op de filmacademie zat en in een relatie terechtkwam met een behoorlijk onbetrouwbare en arrogante man, die ook nog eens een junkie bleek te zijn. Ik vond hem vanaf het begin al onuitstaanbaar, terwijl zij zich geestelijk helemaal leeg laat zuigen door hem. Mijn probleem is dat het soms lijkt alsof je real time zit mee te kijken, met alle nietszeggendheid vandien, maar dat alles zo afstandelijk wordt geobserveerd dat je geen deelgenoot wordt. Er zijn momenten waarop dat doorbroken wordt, bijvoorbeeld het geluid van de lach van de protagonist, prachtig naïef en kwetsbaar gespeeld door Honor Swinton Byrne, de dochter van Tilda Swinton, in deze film ook haar moeder. Die lach is zo echt, zo aards. Joanna Hogg en Tilda Swinton zijn overigens al sinds hun vroege jeugd bevriend. Toen ik het handvat kreeg dat juist omdat ze het allemaal zelf had meegemaakt ze bewust die gestileerde vorm gekozen had, misschien wel om er geen egotrip vol zelfmedelijden van te maken, of om eerlijk haar eigen on-macht om als bevoorrecht meisje op eigen benen te staan en het echte leven aan te gaan, te kunnen analyseren, toen werd de film meteen een stuk boeiender. Bleek het juist een heel intieme film te zijn. Nu kan ik niet wachten totdat het inmiddels gemaakte vervolg op Netflix verschijnt.

SPACED OUT aka OUTER TOUCH is een Engelse science fiction sekskomedie uit 1979 en gaat over drie mannen en een vrouw die ontvoerd worden in een ruimteschip, dat bestuurd wordt door drie vrouwelijke aliens, die het bestaan van mannen niet kennen en hen platborstigen noemen. Ze weten ook niks van seks dus er valt veel te verkennen. 6cm, hé 9cm, wat is er met mijn meetapparaat aan de hand, wow 15cm. Van dat niveau dus, en zeer knullig, maar de film bezit een zekere charme, is zeer grappig (zoals de aanhoudend om aandacht smekende sprekende boordcomputer, wiens rampberichten voortdurend genegeerd worden terwijl het schip letterlijk uit elkaar valt), en de vrouwen zijn aantrekkelijk.

Toen ik de film SPIRAL: FROM THE BOOK OF SAW ging kijken, had ik niet in gaten dat de toevoeging in de titel betekende dat de film deel uitmaakt van de SAW-filmreeks. Die heb ik nooit gezien en nooit willen zien, en na het kijken van deze film word ik in die keuze bevestigd. Een afgezaagd wraak-verhaaltje als kapstok om zoveel mogelijk wreedheden te laten zien. Ook het acteerwerk is van een van-dik-hout-zaagt-men planken niveau, maar meer kunnen we ook niet van Chris Rock verwachten, maar wel van Samuel L Jackson. Waardeloze film, alleen geschikt voor mensen die voor hun plezier in een abattoir rondhangen.

THE SPIRAL STAIRCASE uit 1946 is een gothic thriller van Robert Siodmak, met in de hoofdrol de lieftallige Dorothy McGuire als meisje dat niet kan praten terwijl er in het gigantische landhuis waar ze werkt een moordenaar rondloopt die het voorzien heeft op meisjes met een gebrek. “Er is geen plek op de wereld voor imperfectie,” zal de moordenaar aan haar uitleggen op het moment dat hij haar wil ombrengen. Buiten regent en bliksemt het constant, zoals hoort bij dergelijke films. De film is sfeervol en op momenten spannend, en heeft prachtig suggestief camerawerk. Verder met George Brent, Kent Smith, Ethel Barrymore, Rhonda Fleming en Elsa Lanchester.

1 van de weinige Amerikaanse strips die ik te pruimen vind, Will Eisners The Spirit, wat heet, ik vind ze geweldig. Dus benieuwd naar de film, van Frank Miller, die toch het prachtige SIN CITY heeft gemaakt, met in de voornaamste rollen Gabriel Macht, Samuel L Jackson, Scarlett Johansson en Jaime King. Maar wat is THE SPIRIT vreselijk en wat een totaal verkeerde benadering. Een pornoversie van Suske & Wiske lijkt meer op een echte Willy Vandersteen dan dit gedrocht op de originele comic.

voor THE SPIRITUALIST, zie THE AMAZING MR X

Vandaag komt de filmstill uit SPOORLOOS van George Sluizer uit 1988, met Gene Bervoets, Jean-Pierre Donnadieu en de debuterende Johanna ter Steege. Een film van Hitchcockiaanse allure, zonder overigens zo’n niveau te halen. Niettemin spannend en verontrustend en goed geacteerd. Sluizer maakte enkele jaren later een Amerikaanse remake, maar die haalt het ondanks het 10x zo grote budget en een topcast niet van het origineel. Bij lange na niet.

Wat mij betreft de beste film die ooit gemaakt is. Het voor de zoveelste keer herzien, sinds lang weer op het grote scherm, een jaar of twee geleden, bevestigde het weer eens: het kan geen andere zijn dan STALKER van Andrej Tarkovski. De film zit zo boordevol met de mooiste beelden die je in je leven zult zien, met levensbeschouwelijke bespiegelingen en mystiek, dat je hem rustig 10 keer kunt kijken en elke keer weer nieuwe dingen ontdekt en een waardevolle ervaring rijker de zaal uitkomt. Nee, inhoudelijk geen gemakkelijke kost maar als je hem niet goed kunt volgen zijn er altijd die plaatjes nog. Op Tarkovski's grafsteen staat “Voor de man die de Engel zag” en misschien heeft dat wel betrekking op iedereen die een film van Tarkovski heeft gezien.

George Sluizer heeft met STAMPING GROUND het legendarische popfestival van Kralingen in 1970 geregistreerd. Nou is het natuurlijk onmogelijk om bij een vol driedaags festival elke optredende artiest in anderhalf uur aan bod te laten komen, dat maakt de keuze om een aantal bands meer keer te laten zien (wat in het geval van Santana nog te verdedigen valt maar bij Pink Floyd een gigantisch fiasco is) en aan veel andere geen aandacht te besteden wat mij betreft onverteerbaar. Leuk om o.a. The Byrds, Dr. John The Nighttripper, T. Rex en vooral The Soft Machine (het absolute hoogtepunt!) te zien, maar de kans om zeldzame opnames van de maar zeer kort bestaan hebbende band Fotheringay niet te gebruiken is onvergeeflijk. Daarom hier een stukje audio van hun optreden. Klik op het plaatje om te luisteren naar de legendarische Sandy Denny en haar engelenstem.

De still van vandaag komt uit LA STANZA DEL FIGLIO uit 2001 van en met Nanni Moretti en verder met Jasmine Trinca en Laura Morante. Wat mij betreft Moretti’s beste film, over hoe een harmo-nisch gezin de dood van de zoon probeert te verwerken. Een diep doorleefde film. Wat me vooral bijstaat is de scène waarin Moretti als de vader de basketbalpartij van de dochter binnenkomt om haar te vertellen dat haar broer dood is. Slechts blikken over en weer heeft Moretti de regisseur nodig. Maar goed, we kennen de blik van Trinca uit LA MEGLIO GIOVENTÙ (zie aldaar), die kan een hele film dragen. Hartverscheurend.

LA STANZA DEL VESCOVO speelt zich net na WOII af op en rond Lago Maggiore. Patrick Dewaere dobbert er nietsnuttend rond in zijn bootje en heeft een vriendin in elk dorp dat aan het meer ligt. Dan ontmoet hij Ugo Tognazzi die hem uitnodigt om bij hem thuis te komen eten. Dat blijkt een gigantisch gebouw te zijn, waar hij woont met zijn oude, bittere vrouw en bloedmooie jonge schoonzus, die weduwe is. De man is een rokkenjager, een driftkikker en een fantast en dringt zich aan Dewaere op om thuis te ontvluchten. Samen varen ze over het meer en beleven avontuurtjes. Dan verandert deze komedie in een moordmysterie. Dewaere en de kijker zien Tognazzi als een leugenachtige manipulator, en dat is hij zeker, maar staat er niet iemand op de achtergrond uiterst beheerst aan alle touwtjes te trekken? Nog net op tijd heeft Dewaere het door. Tognazzi speelt de sterren van de hemel, waar zelfs Dewaere bleek bij afsteekt, naast een bijna lethargisch beheerste Ornella Muti, de schoonzus, die in de periode dat deze film gemaakt is uitgeroepen werd tot de mooiste vrouw op aarde.

Het was inmiddels zo’n 40 jaar geleden, dus waarom niet de eerste Star Wars film, STAR WARS IV: A NEW HOPE, weer eens kijken? Behalve de oorspronkelijke trilogie zag ik bij uitbreng ook nog THE PHANTOM MENACE en toen ben ik indertijd afgehaakt. Ik vernam dat Veronica van plan is deze maand alle films te gaan uitzenden en ik vraag me af hoever ik deze keer kom. A NEW HOPE valt niet mee, het is escapistische schooljongensboekenromantiek, de plot is simpel en het acteerniveau is bedroevend; ook Alec Guinness kan zich niet helemaal aan die malaise onttrekken, maar vooral Harrison Ford valt totaal door de mand. En die zogenaamde wijsheden van Obi-Wan Kenobi zijn van een ronduit lachwekkend kinderniveau. Tijdens het kijken moest ik denken aan wat Xiuling, een vriendin van me, ‘s middags nog tegen me gezegd had: “Zo veel films kijken, dat is toch saai?” Ik antwoordde toen: “Ik kijk elke keer een andere film.” Na deze film moet ik haar gelijk geven.

STAR WARS V: THE EMPIRE STRIKES BACK en STAR WARS VI: RETURN OF THE JEDI zijn een hele vooruitgang ten opzichte van de eerste film. Hoewel het laatste deel nauwelijks meer is dan herhalingen van wat eerder gebeurd is, zit deze aflevering wel het beste in elkaar en wordt het soepelste verteld. Voeg een proloog van een half uur toe aan RETURN OF THE JEDI waarin de eerste twee films worden samengevat en je hebt de hele trilogie als een enkele film. Dan heb je 1 goede film, in plaats van 1 slechte en 2 middelmatige en bespaar je een hoop tijd.

Ik had gedacht dat Veronica na de tweede trilogie de reeks zou vervolgen met de eerste trilogie, de volgorde waarin ze gemaakt zijn, maar ze stomen direct door naar STAR WARS VII: THE FORCE AWAKENS. Het is allemaal meer van hetzelfde, letterlijk de eerdere films gerecycled, maar nu Mark Hamill cs te oud zijn met jonge frisse koppies. Rey (Daisy Ridley) neemt aanvankelijk de rol van Luke Skywalker over om vervolgens te switchen naar Han Solo, John Boyega als Finn die min of meer de Leia-rol overneemt en Adam Driver die de rol van Darth Vader dunnetjes overdoet, niet toevallig de zoon van prinses Leia en Han Solo. Het moet immers binnen de familie blijven. Ben benieuwd van wie Rey de dochter is, maar dat zal in het volgende deel beslist onthuld worden. Niettemin prima vermaak en beter dan de vorige delen. Ook een veel betere cast.

Toen ik na deel VII opmerkte dat de STAR WARS saga eigenlijk telkens hetzelfde verhaal vertelt, elk deel opnieuw, verzekerde iemand me dat STAR WARS VIII: THE LAST JEDI anders is. Dat moge zo zijn, maar dat wil niet zeggen beter. Saai, eendimensionaal en met de diepgang van carpaccio, hoewel onuitstaanbaar pretentieus. En dan hebben we het nog niet gehad over de mislukte pogingen tot humor. Lijkt het eerste deel van de film nog op een gekookt bintje dat meent haute cuisine te zijn, naarmate de film vordert wordt het allemaal wat beter, bijna tot op het vermakelijke af. Nog 1 deel te gaan.

Eens kijken of het laatste deel uitsluitsel geeft waarom STAR WARS zo bijzonder zou zijn. Aan de delen I t/m VI kan het niet liggen, die zijn stuk voor stuk vrij beroerd (zie de lemma's hier direct boven), daarom werd met ingang van deel VII alles met nieuwe technieken en fris nieuw talent dat in elk geval een stuk soepeler acteerde opnieuw gedaan, maar ook dan bleef het puntje van mijn stoel onbezet en verbaasde mij het gebrek aan enige diepgang. Hoeveel uren aan filmavontuur zijn er voorafgegaan aan deel IX: THE RISE OF SKYWALKER en je komt nog steeds niet verder dan een wat schematisch plot dat ook nog warrig verteld wordt, zonder een verhaal dat je bij de strot grijpt (al zou dat wel moeten), zonder personages waarmee je mee kunt voelen? Maar de verwachting van VII wordt ingelost en we ontdekken nu wie de vader van Rey is. Oké, je verveelt je niet, maar daar is dan ook alles mee gezegd. Al met al: STAR WARS, it’s a gas.

zie ook ROGUE ONE: A STAR WARS STORY

Op de puinhopen van de protopunkband Rocket From The Tombs verrezen midden jaren 70 twee inmiddels legendarische bands: David Thomas en Peter Laughner begonnen Pere Ubu, Cheetah Chrome en Johnny Blitz The Dead Boys. Bij de laatste was Stiv Bators de zanger. Deze had een stage act waarbij vergeleken zijn voorbeelden Jim Morrison, Alice Cooper en Iggy Pop zich als brave schooljongens gedroegen, en ook zijn leven stond in het teken van exces. Zijn favoriete hobby was, naast muziek, practical jokes en drugs, car surfen en dat in zijn blote kont. Na Dead Boys zou hij met de resten van Sham69 The Wanderers oprichten en met Brian James van The Damned The Lords Of The New Church. Er staat nu een docu over hem op Netflix, STIV: NO COMPROMISE, NO REGRETS. Gegarandeerd kijkplezier, met live opnames van oa The Dead Boys. Toch wel goed van Netflix dat ze toch wel best het een en ander uit de marges van de muziek in hun aanbod hebben.

In de Deense film DET STORE FLIP (1997) verhuist ergens midden jaren zeventig een zestienjarige jongen met zijn ouders naar een maoïstische commune. Is het een poging de tijdgeest te vangen? Is het een coming-of-age drama? Is het een kritiek op het radicale commu-nisme uit de jaren 60/70? Is het een satire? Is het een parodie? Het is in elk geval totaal ondoordacht, dom, slecht geschreven en opper-vlakkig. Waarschijnlijk zag Lukas Moodysson deze film, dacht, dat kan ik beter en maakte TILLSAMMANS. Ter illustratie: wanneer de jongen met zijn meisje uit de platenwinkel komt heeft hij de lp How Dare You! van 10CC onder de arm. Eenmaal thuis leggen ze de lp op de draaitafel, de naald zakt en dan klinkt The Lamb Lies Down On Broadway van Genesis, en niet eens het eerste liedje van kant 1, maar het vierde liedje van kant 2. Opmerkelijk: er zit een scène in in een zweethut en het hoofdpersonage is de enige met kleren aan. In de film die ik direct erna zag (KOM HIER DAT IK U KUS, dus ander land, andere tijd, ander onderwerp) zat ook een scène in een zweethut waarbij het hoofdpersonage de enige is die de kleren aanhoudt.

Soms voel ik me een Westlander die PVV gestemd heeft en zich nu begint af te vragen waar hij, als zijn “partij” zijn zin krijgt, straks al die arbeidskrachten vandaan moet gaan halen. Ik heb STRANGE WORLD OF COFFIN JOE (O ESTRANHO MUNDO DE ZÉ DO CAIXÃO) uit 1968 uit mijn kast gepakt, wetende dat ik hem bij de eerste keer zien waardeloos vond, en vraag me af waarom alweer. Op de dvd-hoes staat dat hij de Braziliaanse Hitchcock, Bava en Buñuel in één is. Dat is waarschijnlijk de reden geweest waarom ik de film ooit gekocht heb. Deze productie bestaat uit drie korte verhalen en wordt omlijst door regisseur Jose Mojica Marins als Coffin Joe die ons tegen een achtergrond van dreigende luchten en bliksemschichten, alsof hij God zelf is, of op zijn minst Orson Welles, halfbakken filosofieën bestaande uit lege clichés toespuugt. Pas na meer dan zeven minuten begint het eerste verhaaltje, over een poppenmaker met vier dochters die hij mannen met mooie ogen laat verleiden om hun ogen uit te steken, welke hij vervolgens gebruikt voor zijn poppen. Het tweede verhaal gaat over een gebochelde ballonnenverkoper die geobsedeerd is door een mooie jonge vrouw, zelfs tot na haar dood. In het derde en minst slechte verhaal probeert een professor (Marins zelf) te bewijzen dat je elk mens zover kan krijgen dat de primaire instincten het overnemen en zelfs kannibalisme normaal wordt bevonden. Ik meende zelfs performances van het legendarische Venlose theaterduo Instituut Bizar te herkennen.

De technische kant van de film is om te huilen. Hij speelt het klaar om in een en dezelfde scène de zwart-wit fotografie afwisselend keihard en vol grijstinten te laten zijn, en nu eens onderbelicht en dan weer totaal overbelicht. De geluidsband wisselt bijna onhoorbaar en vervormd gemurmel af met normaal gesproken passages, ook binnen dezelfde scène. Alsof verschillende prints van uiteenlopende kwaliteit aan elkaar zijn geplakt. Het wordt gepresenteerd als ‘cult’ maar is in dit geval gewoon belabberd slecht. Toch heeft de man 43 films als regisseur op zijn naam staan. Misschien heb ik gewoon die ene mislukking gekocht.

De filmstill van vandaag komt uit STRANGER THAN PARADISE uit 1984 van Jim Jarmusch. Hier staan John Lurie, Eszter Balint en Richard Edson niet aan de oever van Lake Erie, Cleveland, waar het middendeel van de film zich afspeelt, maar aan de Atlantische kust van Florida. Hoofdrolspeler John Lurie is voornamelijk bekend als übercoole saxofonist en leider van fakejazzband The Lounge Lizards en ook Eszter Balint is in de eerste plaats muzikant.

De filmstill van vandaag komt uit de zeer verontrustende Japanse film SUICIDE CLUB (JISATSU SAKURU) uit 2001. Dit schreef ik er toen over: "Op een dag plegen 54 meisjes collectief zelfmoord door allemaal hand in hand voor de trein te springen. Een vloedgolf aan massazelfmoorden volgt, die verband lijken te houden met een populaire meisjesband. Zeer verontrustende film over de waarde van het leven, massapsychose en de vraag in hoeverre wij nog in relatie staan tot onszelf. De derde Japanse film met deze onderwerpen die ik dit jaar in Rotterdam zag (vgl. DISTANCE en KAÏRO). Japan is erg ziek of, net als de kinderen in deze film, nog onbevangen en voelt als eerste aan wat er zo mis is met de mensheid."

Een jonge boer (George O’Brien) woont met zijn vrouw (Janet Gaynor) en kind op het platteland. Ze zijn gelukkig. Maar dan komt een stadse vrouw (Margaret Livingston) die hem verleidt en verlokt met verhalen over het vertier dat de stad heeft te bieden. Ze haalt hem over zijn vrouw te vermoorden. Hij gaat wel erg snel om en dat is de enige smet op SUNRISE – A SONG FOR TWO HUMANS (1927) van FW Murnau, die de film nog in Duitsland voorbereidde maar maakte nadat hij naar de VS geëmigreerd was. Net op tijd komt de man tot bezinning, maar hij heeft wel zijn vrouw intussen doodsbang gemaakt. Ze vlucht van hem weg naar de stad. Hij gaat achter haar aan, schuldbewust en alles in het werk stellend het weer goed te maken. Uiteindelijk, wanneer ze een kerk is ingevlucht en ze beiden kijken naar een gelukkig bruidspaar, zwicht ze voor zijn smeekbedes en beleven ze een idyllische, vrolijke tijd in de stad, opnieuw verliefd en, zoals de tussentitel meldt, als een tweede huwelijksreis. Maar dan, weer op weg naar huis, slaat het noodlot toe. Cahiers du Cinema noemde SUNRISE de beste film aller tijden en de net twintigjarige Janet Gaynor ontving de Oscar voor beste actrice, de eerste Oscar ooit, volkomen terecht want dat de film zo’n emotionele lading heeft komt in de eerste plaats door haar onbevangen spel. En als ze gelukkig en helemaal opnieuw verliefd door de stad lopen, word je als kijker zelf gelukkig en wordt je hart verwarmd. Voeg daarbij de enorme filmische kwaliteiten van Murnau (FAUST, NOSFERATU) en je hebt een vroeg melodramatisch meesterwerk.

Op de gedeelde 11e plaats van mijn lijst met beste films staat SUNSET BLVD uit 1950 van Billy Wilder, met William Holden, Gloria Swanson en Erich von Stroheim. Tijdens een acceptance speech bij een Oscaruitreiking zei een regisseur (wie alweer?) eens (ik parafraseer): "Normaal dank je op een moment als dit God, maar ik geloof niet in God, ik geloof in Billy Wilder."

Ik kan me nog herinneren dat SUR PLACE (1996) aangekondigd werd als Paul Ruven’s Revenge. De maker van zoiets prachtigs als DE TRANEN VAN MARIA MACHITA en EN ROUTE had het ook klaargespeeld om een van de vreselijkste films uit de Nederlandse filmgeschiedenis te maken, namelijk FILMPJE! Meteen hierna maakte Ruven SUR PLACE, een ode aan het werk van Marguerite Duras en Chantal Akkerman, dus aan de totaal andere kant van het filmische spectrum. Een statische vooral in blauwtinten geschoten film waarin het verhaal verteld wordt via een mannelijke en vrouwelijke Franse voice over, elkaar bevestigend, aanvullend, corrigerend, tegensprekend. Een vrouw wordt gegijzeld door haar schoonfamilie om haar vriend te dwingen de moord op zijn vader te wreken. De film is helemaal opgenomen in de Amsterdamse Pijp, wat verwarrend kan werken omdat het verhaal zich afspeelt ergens in een oorlogsgebied aan de Kaspische Zee. De vrouw wordt gespeeld door de als altijd mysterieuze, in 2011 overleden Katerina Golubeva, in een periode dat er wel elk jaar een film met haar in Nederland uitgebracht werd. (zie bv ook FEW OF US en KORIDORIUS op deze site). Ach, dat waren nog eens tijden! Ook haar toenmalige man regisseur Sharunas Bartas is van de partij. En met mooie muziek van Henny Vrienten. De twee vrienden met wie ik de film toentertijd zag waren er absoluut niet over te spreken, maar ik vond het geweldig. En nu, bij herzien, heeft de film nog niets van zijn hypnotiserende kracht verloren. Golubeva heeft trouwens nog een keer de hoofdrol in een Nederlandse film gespeeld, de kortfilm SOLINAS.

Ex aequo op 11 in mijn lijst beste films staat SUZHOU RIVER (SU ZHOU HE) van Lou Ye uit 2000. Een soort VERTIGO in Shanghai, met Zhou Xun in de Kim Novak-rol en met heel veel nattigheid.

Ergens diep in de moerasgebieden van South Carolina werkt een briljante geleerde (Ray Wise) in een lab aan de symbiose tussen plant en dier met als doel de honger op de wereld uit te bannen, maar de kwaadaardige Arcane (Louis Jourdan) heeft er andere, snode plannen mee en probeert met een groepje paramilitairen het goedje in handen te krijgen. Bij die gevechten krijgt de geleerde het goedje binnen en verandert in The Swamp Thing. Alleen Alice Cable (Adrienne Barbeau) overleeft, en is in het bezit van een cruciaal aantekenboekje. Terwijl de boeven achter haar aan zitten beschermt de met bovenmenselijke kracht, genezend vermogen en rechtschapen moreel kompas gezegende Swamp Thing haar. THE SWAMP THING uit 1982 is een vroege Wes Craven, onvergelijkbaar met de echt zeer enge voorgangers LAST HOUSE ON THE LEFT en THE HILLS HAVE EYES en opvolgers A NIGHTMARE ON ELM STREET en SCREAM. Het is met een vette knipoog naar de jaren vijftig horrormonsterfilms gemaakt en verwijst zelfs naar Frankenstein, gezien het schilderij met Mary Shelley dat Arcane achter zijn bureau heeft hangen. Een zeer vermakelijk tussendoortje.

Vanwege het overlijden van Ian Holm (19 juni 2020) een extra filmstill vandaag en wel uit THE SWEET HEREAFTER van Atom Egoyan uit 1998, hier met de (altijd) fenomenale Sarah Polley.