FILMHUIS VENLO: HET SLOTAKKOORD

Nadat najaar 2002 de Grote Crisis was bezworen (zie hiervoor het stuk op de pagina Filmervaringen) ging het Filmhuis onafhankelijk van Stichting Wel.kom opereren. Dat wil zeggen: het operationele deel bleef functioneren binnen Perron55 en Wel.kom, maar de financiën werden budgettair losgekoppeld en de zoektocht naar een nieuwe locatie en nieuwe organisatiestructuur kwam terecht bij onze eigen stichting, die voortkwam uit actiecomité Het Witte Doek en waarvan voorzitter Zef Hendriks, secretaris Marvin Brunner en penningmeester  Fons Receveur de kern vormden. Een belangrijke taak was de zoektocht naar een nieuwe plek en daar hielden voornamelijk Zef, de consulent audio-visuele vorming van de Provincie Hay Joosten en ik zich mee bezig. Onder andere de kapel binnen het Wolters-van Wylick complex tegenover de Martinuskerk, het gebouw van de Raad van Arbeid op het hoekje van de Van Cleefstraat, de gehoorzaal van de Muziekschool en het postkantoor werden bezocht en aan de hand van bouwtekeningen onderzocht. Op een gegeven moment kwam het Goltziusmuseum in beeld en dat werd een serieuze kandidaat. We zouden het pand samen met Stichting Kunstzinnige Vorming gaan exploiteren. We claimden twee zalen, SKV had meer ruimte nodig en we zouden er eentje krijgen en er werd tussen beide organisaties heel wat vergaderd met plattegronden en bouwtekeningen maar uiteindelijk claimde SKV het hele gebouw. Exit filmhuis.

De kiem van wat uiteindelijk Filmtheater De Nieuwe Scène zou worden werd gelegd bij de deur van Perron55 die naar het Filmhuis leidde. Daar ontmoette ik de kersverse nieuwe directeur van Theater De Maaspoort, Marcel ’t Sas, die een kennismakingsrondgang langs de culturele instellingen aan het maken was. Hij nodigde mij uit om eens uitgebreid te komen praten over samenwerking. In De Hofnar in Valkenswaard had hij ervaring opgedaan met het samenwerken tussen schouwburg en filmhuis en dat was hem goed bevallen.

Tijdens het snel volgende gesprek met Marcel ’t Sas kwam hij met het voorstel om de zo goed als leegstaande tweede verdieping van De Maaspoort om te vormen tot filmhuis. Er was plek voor twee zalen en een foyer. Ik had er wel oren naar, het bestuur had er wel oren naar, de vrijwilligers hadden er wel oren naar. Maar er waren een paar hindernissen: een plek op de tweede verdieping van de schouwburg zou ons zo goed als onzichtbaar maken. We opteerden daarom voor een andere, eigen entree, namelijk aan de achterkant, in de Peperstraat. Ook een entree via de passage op de Markt werd in overweging genomen.

Een andere kwestie was de mogelijkheid onze pas verworven onafhankelijkheid weer te verliezen. We hadden ons net losgemaakt van Wel.kom en wilden ons niet meteen weer laten inkapselen door een grote instelling, waar we mogelijk als wisselgeld gingen dienen in onderhandelingen tussen gemeente en Maaspoort. Dat was zeker een reëel bezwaar voor een aantal vrijwilligers, net als ik met roots in het OOC en Perron55 en met een gezonde anti-autoritaire instelling en argwaan tegen de burgerlijke Maaspoort, maar ook voor het bestuur, waarbinnen zeker voorzitter Zef Hendriks voor zichzelf een belangrijke nabijtoekomstige rol in het culturele en politieke speelveld zag weggelegd.

Een derde bezwaar was dat continuïteit van de voorstellingen in gevaar kon komen wanneer De Maaspoort onze zalen voor eigen activiteiten ging claimen.

We kregen echter de garantie dat onze bezwaren middels concrete afspraken weggenomen zouden worden. Ik had er zelf alle vertrouwen in, niet in het minst omdat ik vanaf het begin prima overweg kon met Marcel ’t Sas en het gevoel had (naar later bleek: terecht) dat wij op een heel prettige en vruchtbare wijze zouden kunnen samenwerken.

Toen de kogel door de kerk was en we kozen voor een plek binnen de Maaspoort gaf Zef er op een morgen volkomen onverwacht per direct de brui aan. Hij wilde, zo formuleerde hij het zelf “geen tweede kapitein op het schip zijn”. Nu was de stichting altijd al een overgangsstichting geweest en zou er bij een definitief vertrek uit Perron55 gekeken worden hoe dan de organisatiestructuur vormgegeven moest gaan worden, afhankelijk van de eventuele partner, maar dat een kleine stichting als de onze eigenstandig onderhandelingen zou blijven voeren met de gemeente was op den duur niet reëel: de gemeente had altijd ingezet op grotere organisaties, al vanaf het moment waarop het OOC opging in de Vereniging voor Sociaal-Cultureel Werk, voorloper van de Welzijnsstichting, resp. Stichting Wel.kom.

Ik probeerde de andere bestuursleden, met name de zeer gewaardeerde Fons Receveur, binnenboord te houden, maar tevergeefs. In allerijl werd een nieuwe stichting opgezet, onder de merkwaardige structuur dat de directeur/ bestuurder (Marcel dus) en de Raad van Toezicht per definitie dezelfde was dan die van De Maaspoort.

TweeWeg Culturele Marketing uit Eindhoven werd ingeschakeld om de plannen en ideeën te vertalen in concrete rapporten en strategieën, op weg naar een etage in de Maaspoort. Hiermee waren we goed op weg toen er plots een hele nieuwe situatie ontstond.

AANLOOP NAAR NIEUWE SCÈNE

Naast het Filmhuis kende Venlo nog twee plaatsen waar films vertoond werden: de bioscopen Scala en de Scène, beide onderdeel van de Minerva-keten. Bij de bioscoop werkte een meisje dat interesse had om filmoperateur te worden maar daar nauwelijks de kans voor kreeg. Zij was na een bezoek in het Filmhuis nogal onder de indruk van mij geraakt, en ik van haar, en ze was vrijwilligster geworden. Ik gaf haar wel de kans om zich te bekwamen als operateur. Hierdoor was ze, om het heel erg overdreven te stellen, een spionne van mij binnen de bioscoop geworden. Dat betaalde zich nu uit, want ze vertelde me een geheimpje. Het was al bekend dat op korte termijn de grote Scala zou gaan sluiten, maar zij had te horen gekregen dat op hetzelfde moment ook de Scène zou sluiten. Deze bioscoop had twee middelgrote zalen en lag midden in het centrum. Dat was de ideale plek voor ons! De volgende ochtend belde ik Harm Waterborg, de directeur van Wel.kom en nog steeds formeel mijn directeur, en vroeg hem onze interesse in deze locatie aan de wethouder cultuur over te brengen. Daarna ging het heel snel en binnen no time werd ons de bioscoop toegewezen als nieuw filmhuis. Een zeer hectische tijd brak aan. Ik stopte met mijn werk bij het Limburgs Filmcircuit, waar ik, om de audiovisueel consulent van de Provincie te citeren, als spin in het web had gefunctioneerd. Ik was secretaris, logistiek coördinator, dagelijks aanspreekpunt, voorzitter van de programma-commissie, filmbooker, filmquizmedesamensteller, redacteur van LFC-uitgaves, waaronder het maken van de beschrijvingen van de te draaien films voor de programmaboekjes en het jaarlijkse Filmfestival Rotterdam-boekje, en vertegenwoordiger namens Venlo geweest. Alleen de laatste functie hield ik aan. Ook stapte ik met Venlo uit de circuitprogrammering (bestaande uit De Spiegel Heerlen, Het Domein Sittard en Filmhuis Roermond) en ging met Venlo onafhankelijk verder. Maar behalve de full time baan bij het Filmhuis zelf kwam er de meer dan full time baan bij met alles wat met de verbouwing en verhuizing te maken had. Overleggen, plannen, inrichten, samen met ontwerpstudio Glans een nieuwe huisstijl bedenken, samen met Glans en nieuwe vrijwilliger Ynze, ver familielid en voormalig operateur van de bioscoop dus bekend met de apparatuur, de nieuwe website opzetten, noem maar op. Gelukkig had ik hulp van mijn vaste rechterhand Ella, die niet alleen gedreven en praktisch was maar ook verstand had van bouwtechniek en een esthetisch oog had voor inrichting. Vanuit de Maaspoort werden bij sommigen ook uren vrijgemaakt zoals bij Marnix voor de coördinatie van de verbouwing en bij Jos als manusje-van-alles. Dat nam niet weg dat ik overal met mijn neus bovenop moest zitten want als ik even de andere kant opkeek gebeurde er iets wat ongewenst was. Zo verscheen er een geluidsinstallatie voor de foyer die iemand die gewend was om met vrijwilligers te werken nooit zou hebben aangeschaft. Ik had om een zo eenvoudig mogelijk te bedienen apparaat gevraagd, met niet meer dan een aan/uitknop, volumeregelaar en source-keuze, maar het apparaat dat aangeschaft werd was een bijna professionele installatie met onvoorstelbaar veel mogelijkheden. Een erg ingewikkeld apparaat dat voor blijvende bedieningsproblemen bij de medewerkers zou zorgen, zelfs nadat ik alle overbodige knoppen en schuiven had afgeplakt.

Een ander voorbeeld was de naamgeving. Om geen onderhandelingsvacuüm te laten ontstaan had Marcel op stel en sprong een nieuwe rechtsvorm opgericht zonder mij erin te betrekken, zelfs zonder met mij te overleggen. In al de jaren dat wij hebben samengewerkt kwam dit nauwelijks of niet voor, maar op dit essentiële moment wel. Bij de nieuwe rechtsvorm hoorde immers ook een nieuwe naam en daar hadden ik en ook de vrijwilligers graag hun stem in laten horen.

Filmtheater De Nieuwe Scène. Het was een goede naam. De oude bioscoop had de naam Scène gehad, we zaten op de Nieuwstraat en het legde de associatie met De Internationale Nieuwe Scène van Dario Fo. Het vertonen van kwaliteitsfilms stond ook voor mij in directe relatie tot engagement en betrokkenheid bij maatschappelijke ontwikkelingen. Niet op de jarenzeventigmanier, toen de geschiktheid voor vertoning van elke film bepaald werd door de ‘socialistiese’ meetlat. Maar in het totaalaanbod van films had ik er wel altijd naar gestreefd kijkers te stimuleren na te denken over ethische, maatschappelijke of persoonlijke kwesties en popcornvermaak tot een minimum te beperken. Daar had je immers de bioscoop voor.

Toen we de oorspronkelijke bouwtekeningen kregen bleek er een zorgvuldig weggewerkt prachtig gebouw verscholen te zitten achter de voorzetwanden en vitrinekasten en boven het verlaagd plafond, zoals gebogen halfronde muren en ramen met ijzeren kozijnen. Toen al het overbodige was weggesloopt werd de foyerruimte anderhalf keer zo groot. Maar zover was het nog niet. Voordat de verbouwing van start ging organiseerden we speciaal voor alle Filmhuisleden een speciale voorstelling op onze toekomstige locatie. Jarenlang had ik hen tijdens de nieuwjaarsborrel aan het lijntje gehouden met de woorden “Dit is misschien wel de laatste keer dat ik u op deze plek toespreek”. Nu kon ik hen voor de eerste keer op onze nieuwe plek toespreken. Deze keer was het een kersttoespraak. De uitgeschreven tekst hiervan zet ik elders op deze pagina.

We waren al flink aan het werven geweest en we hadden inmiddels drie keer zoveel medewerkers. Voor sommigen van hen was dit ook de vuurdoop als vrijwilliger. De avond verliep vrij chaotisch, het was behelpen en niemand kende nog de weg. Het ernstigste wat gebeurde was de man die te dicht bij een te laag geplaatst waxinelichtje kwam waarna zijn kunststof jasje in de fik vloog en hij bij het bedwingen van het beginnend vuurtje zijn hand verbrandde. Gelukkig was er een dokter in de zaal, die de hand inpakte met ijs en hem adviseerde naar de Eerste Hulp te gaan. De man wilde echter de film zien maar is, zoals hij me later vertelde, na afloop alsnog naar het ziekenhuis gegaan.

Ik was buiten dit incident heel tevreden over hoe de avond verlopen was maar kreeg achteraf kritiek van sommige vrijwilligers die vonden dat ze een beetje aan hun lot overgelaten waren en ik van hen onterecht verwacht had dat ze de hindernissen waarmee ze geconfronteerd waren zelf zouden oplossen. Ze hadden een punt, maar het was voor iedereen improviseren en ter plekke oplossingen verzinnen. Ik had vertrouwd op hun eigen initiatief en ze hadden zich er prima doorheen geslagen.

De verbouwing begon met het meest bevredigende deel: de sloopwerkzaamheden. Want nu verdween de muffe fantasieloze bioscoopfoyer en kwam een prachtig vormgegeven gebouw tevoorschijn.

Inmiddels was er een nieuw college gekomen en de nieuwe wethouder cultuur Peter Frey kwam met het ambitieuze Made-in-Venlo project, waarin een aantal culturele instellingen samengevoegd zou worden in een nieuw te bouwen complex in de te ontwikkelen Q4-wijk aan de noordzijde van het centrum, en een belangrijke plek zou worden ingeruimd voor een culturele werkplaats. Poppodium Perron55, theater De Garage, SKV, Filmhuis Venlo en delen van theater De Maaspoort zouden er hun plek in krijgen.

Met dat in het vooruitzicht was onze verhuizing naar de bioscoop een tijdelijke oplossing. Dat hield ook in dat er niet erg veel geld in gestoken werd waardoor niet ingrijpend verbouwd kon worden, wat wel nodig was gezien de achterstalligheid van het pand. Ook kon daarom het gebouw niet rolstoeltoegankelijk gemaakt worden. Weliswaar werden de trappen naar de zalen verwijderd maar de toiletten bevonden zich in de kelder en waren onbereikbaar. Vanwege de ronde muren en ronde trap kon daar geen eenvoudige stoeltjeslift gemonteerd worden. En er was geen oplossing voor de trappen van de entree, maar dat ondervingen we door de aanschaf van een uitrolbare ramp.

In die tijd werd Jos ziek. Werd dat in eerste instantie nog lacherig afgedaan door sommige van zijn collega’s, het bleek ernstig, zeer ernstig te zijn. Ik ben nog wel eens bij hem thuis geweest met een stapel dvd’s die hij op zijn ziekbed kon bekijken, maar Jos stierf nog voordat hij alle films gezien had.

De dag van de opening was gesteld op 25 mei 2007, maar eerst kregen we nog zo’n 1500 kinderen over de vloer. We deden namelijk al jaren mee met het project Klassefilm, waarin basisscholen klassikaal films bekeken. De verbouwing werd een week stilgelegd, achter het gebouw werd een nood-wc neergezet, en hup, aan mijn dubbele werkweek kwam er nog een volledige bij. Ik was zeven dagen per week in touw, een werkdag van 15 uur was geen uitzondering. Het was een hectische periode.

In de tussentijd promoveerde voetbalclub VVV en was de inhuldiging bepaald op dezelfde dag als onze opening. De wethouder vroeg of we de opening konden uitstellen. Dat ging niet, de uitnodigingen waren inmiddels de deur uit, dus werden er in Venlo op de 25e mei twee feesten gevierd.

De opening was een drietrapsraket: op vrijdag de 25e de officiële opening voor genodigden, op de 26e voor de Filmhuisleden, op de 27e voor het publiek. Regisseur Ben Verbong verrichtte de opening, de eerste film was CÉSAR ET ROSALIE van Claude Sautet, met Yves Montand en Romy Schneider. Ik had de mazzel dat een film met Romy Schneider opnieuw uitgebracht zou gaan worden, want dat was mijn grootste wens: openen met een film met de beste en mooiste actrice aller tijden. Het dreigde op het laatst nog mis te gaan, want door vertragingen in het lab zou de film wellicht niet op tijd ondertiteld zijn. Maar mede dankzij de inspanningen en druk van Ilona van het Filmmuseum kwam het goed. De film arriveerde op vrijdag en moest natuurlijk nog gemonteerd worden. Op de tafel, wat ik nog nooit gedaan had. Ik was ervaren in monteren op spoel, maar ondanks uitleg van de operateur van de voormalige Scène kort tevoren was alle apparatuur in de cabine nieuw voor mij. Het was anderhalf uur voor de opening, ik had nog niets gegeten en had nog niet gedoucht en was nog koortsachtig aan het monteren toen Marcel de cabine instapte en me naar huis stuurde. Intussen was personeel van de Maaspoort al druk doende alles klaar te maken voor de opening.

De gevel van De Nieuwe Scène ging schuil achter gigantische witte lakens en de genodigden stonden al te wachten toen de auto’s arriveerden waarin Hay Joosten, de godfather van de Venlose filmvertoning, regisseur Ben Verbong, die de officiële opening ging verrichten, en ikzelf zich bevonden. Mijn droom was geweest om hiervoor, geheel in de geest van de openingsfilm, Franse auto’s uit de jaren zestig te gebruiken. Ik wilde een DS, waarmee in de film César het strand komt oprijden waar Rosalie met haar dochter en haar jeugdvlam zitten te picknicken. Maar een speurtocht naar die auto had niets opgeleverd, dus werd het de Deux Chevaux van Jessie, vrijwilligster van het Filmhuis. In plaats van een godin twee paarden. Hay en Ben arriveerden in een klassieke Volvo Amazon. We werden ontvangen door directeur Marcel en wethouder Peter Frey. Marcel nam het woord en verwelkomde iedereen en gaf de microfoon over aan Peter, die zijn woordje deed. Alle lof voor Peter en zijn visie en het werk dat hij deed maar hij gaf vorig wethouder Jo van der Velden te weinig credit. Jo had gezaaid, Peter kon oogsten. Hay en Ben trokken de lakens van de gevel, ik hielp erbij en struikelde over een paaltje, en meteen stroomde personeel van de Maaspoort naar buiten met dienbladen vol champagne. Ik nam het woord, een chromen spoel met de film in mijn hand, hief de spoel als een kampioen met de veroverde beker boven mijn hoofd en proostte. De hele straat proostte. Toen gingen we allemaal naar binnen. De avond verliep zover ik me kan herinneren redelijk op rolletjes.

De tweede openingsdag was voor de leden van het Filmhuis, de abonnementhouders. Dat was vooral een gezellig onder-ons feestje. Op de derde dag openden we de deuren voor de buitenwereld. De Nieuwe Scène was een feit.

Het was Marcels idee om tijdens de eerste week films van Venlose makers te vertonen. Zo konden we meteen onze relatie met de stad en zijn bewoners duidelijk maken. De films waren INNOCENCE van Paul Cox, THE ROAD van Frank Scheffer, VAN GOD LOS en DENNIS P. van Pieter Kuijpers, ELLEN TEN DAMME – AS I WAS WONDERING WHERE THIS MIXED-UP LITTLE LIFE OF MINE WAS LEADING TO van Rob Hodselmans, HET MEISJE MET HET RODE HAAR van Ben Verbong, 1000 ROSEN van en KRACHT met Theu Boermans en DE LIFT met Huub Stapel. Vooral de laatste was een uitdaging, want de kopie stond ergens in de kelder van producent Sigma Pictures letterlijk te verschimmelen. We kregen meerdere kopieën, in de hoop dat we er nog 1 vertoonbare film van konden monteren. Dat lukte ternauwernood. Ik had alle makers uitgenodigd om op de avond dat hun film vertoond werd aanwezig te zijn, maar de meesten konden geen tijd vrij maken; alleen Rob Hodselmans en Frank Scheffer kwamen.

Het nieuwe avontuur De Nieuwe Scène was begonnen!

Dat besef drong pas een paar weken later echt tot me door, toen ik naar een late voorstelling van TRANSYLVANIA ging, de film van Tony Gatlif met Asia Argento, Het was in zaal 2 en ik zat voordat de film begon geleund tegen de scheidingsmuur met zaal 1 en het filmgeluid drupte door. De airco was aan en zoemde. De film startte. Ik kwam volledig tot rust, misschien wel voor het eerst. We hadden het geflikt! We hadden een prachtig mooi filmtheater midden in het centrum voor elkaar gebokst en het functioneerde, nu. Mission accomplished!  Ik was intens gelukkig.